اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 50

از او پيدا نيست؛ همان‌گونه كه از همسر لوط و همسر نوح يا پسر نوح نيز نام برده نمى‌شود. [1] اين قاعده و شيوه، يعنى عدم ذكر شخصيّت داستان، تقريباً در همه حوادث عصر نزول قرآن كه سبب نزول آيه يا آياتى از قرآن شده- به طورى كه در آيه اشاره‌اى به آن ماجرا وجود دارد- رعايت شده است.
2. در بسيارى از آياتى كه نام مبهم را دربردارد، چند مورد از اسباب پيشين بر آن‌ها قابل تطبيق است و در اين حال، براى ابهام نام‌ها در اين آيات، چند سبب را مى‌توان در نظر گرفت؛ بنابراين، عدم ذكر نام افراد در قرآن يكى از زيبايى‌هاى اسلوب بيان قرآن كريم شمرده مى‌شود و با جاودانگى قرآن توأم با زنده بودن الفاظ آن، سازگارتر است؛ بدون آن كه به توجيه يا تأويل و تمثيلى دانستن اين‌گونه آيات نياز باشد.
3. افزون بر آن‌چه زركشى بيان كرده، علّت كلّى‌تر ديگرى را مى‌توان براى مبهمات قرآن بيان كرد و آن اين‌كه يكى از مهم‌ترين و پرفايده‌ترين علل مبهمات در قرآن آن است كه ذكر اوصاف به جاى نام، براى بيان علّت حكم در آيات گوناگون است؛ همان‌كه گاه از آن به «تعليق حكم بر وصف، مشعر به علّيت است» تعبير مى‌شود.
توضيح آن‌كه هرگاه به جاى ذكر نام افراد، صفت آن‌ها بيان شده است، در حقيقت آن صفت، علّت بيان حكم را اعلام مى‌كند؛ به طور مثال، بنا به نقل سيوطى، آيه 142 نساء/ 4 درباره عبدالله‌بن‌ابىّ و ابوعامربن‌نعمان نازل شده است: [2] «إِنَّ المُنفِقينَ يُخدِعونَ اللَّهَ و هُوَ خدِعُهُم». حال با فرض نزول اين آيه درباره اين دو نفر، مشاهده مى‌كنيم كه خداوند به‌جاى نام بردن از اين دو نفر واژه‌ «المُنفِقينَ» را كه وصف است، به‌كار برده و از اين تعبير استنباط مى‌شود كه قرآن كريم با اين وصف علّت حكم يعنى علّت خدعه كردن با خدا را بيان مى‌كند. به عبارت ديگر، قرآن با اين تعبير اعلام مى‌كند كه سبب خدعه كردن كسانى چون عبدالله‌بن‌ابىّ و ابوعامر با خدا و رسول خدا، نفاق آن‌ها است و تا اين نفاق در آن‌ها باشد، آنان نيز در انديشه خدعه خواهند بود.
نمونه ديگر در آيه 6 حجرات/ 49 ديده مى‌شود كه همه مفسّران نزول آن را درباره وليد بن عقبة بن ابى‌معيط دانسته‌اند؛ پس از آن كه وى به دروغ خبر امتناع حارث‌بن ضرار خزاعى، بزرگ قبيله بنى‌المصطلق از پرداخت زكات را براى پيامبر آورد و زمينه جنگى ميان مسلمانان و

[1]. مبانى هنرىقصه‌هاى قرآن، ص 151- 167
[2]. مفحمات الاقران، ص77

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 50

صيغة PDF

شهادة

الفهرست