اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 181

بوده‌اند [1] و بخشى از جاى‌گاه رفيع آزر در حكومت نمرود، به دليل تبحّر وى در اين زمينه بوده است. اقدام‌هاى پيش‌گيرانه‌اى كه نمرود در پى پيش‌بينى آزر، براى جلوگيرى از تكوّن ابراهيم عليه السلام به عمل آورد، شاهد توجّه فراوان به اين علم در عصر ابراهيم است. يكى از وجوهى كه در تفسير آيه 88 صافات/ 37 «فَنظَرَ نَظرَةً فِى النُّجومِ» ذكر شده، آن است كه چون قوم ابراهيم اهل نجوم بودند، ابراهيم به آسمان نگريست و وانمود كرد كه به محاسبات نجومى مشغول است. [2]
نشان دادن ملكوت به ابراهيم عليه السلام‌
يكى از مقامات معنوى ابراهيم اين است كه خداوند، ملكوت آسمان‌ها و زمين را به او نشان داده است: «و كَذ لكَ نُرِى إِبرهيمَ مَلكوتَ السَّموتِ والأَرضِ و لِيَكونَ مِن المُوقِنين.» (انعام/ 6، 75) «ملكوت» صيغه مبالغه از «مُلك» و به معناى تسلط گسترده و همه جانبه است؛ [3] زيرا آسمان‌ها و زمين داراى يك وجهه ظاهرى و ملكى ويك وجهه باطنى و ملكوتى است كه وجهه باطنى، بر وجهه ظاهرى آن‌ها محيط است و خداوند، بر وجهه باطنى آن‌ها احاطه دارد كه لازمه آن، احاطه بر وجهه ظاهرى آن‌ها نيز هست؛ بنابراين ملكوت اشيا، سلطه حقيقى (و نه اعتبارى) خداوند بر ظاهر و باطن موجودات به شمار مى‌رود كه امكان زوال يا انتقال آن به ديگرى منتفى است؛ زيرا اين سلطه، از آفرينش موجودات و قائم بودن آن‌ها در ذات، بقا و آثار وجوديشان به ذات حق سرچشمه مى‌گيرد. [4] به بيان ديگر، ملكوت اشيا، همان حكومت مطلق خداوند بر سراسر هستى‌ [5] و وابستگى هستى به قدرت مطلق الهى و ملكيّت حقيقى موجودات براى خداوند [6] است.
ارائه ملكوت به ابراهيم عليه السلام به اين معنا است كه خداوند، چشم جان او را همواره به مشاهده اين واقعيّت در موجودات گشوده، و چون در اين زمينه، شركت ديگرى با خداوند غير ممكن است، مشاهده كننده بى‌درنگ به اين قضاوت آشكار مى‌رسد كه هيچ يك از آفريدگان، توان عهده‌دارى تدبير و ربوبيّت ديگرى را ندارد. [7] طبيعى است كه درك همه‌

[1]. الميزان، ج 17، ص148
[2]. مجمع‌البيان، ج 8،ص 802
[3]. التحقيق، ج 11، ص163
[4]. الميزان، ج 7، ص170
[5]. نمونه، ج 5، ص 309
[6]. منشور جاويد، ج11، ص 233
[7]. الميزان، ج 7، ص172

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 181

صيغة PDF

شهادة

الفهرست