اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 182

جانبه اين واقعيّت، با شناخت ابعاد گوناگون موجودات و نيز شناخت نظام حاكم بر آن‌ها براى آشنا شدن با چگونگى تدبير الهى درباره آن‌ها و تسليم همگانى در برابر اين تدبير، ملازم است؛ چنان كه نمى‌تواند از شناخت عوامل مؤثّر در نظام تدبير الهى جدا باشد؛ به همين دليل مى‌توان اين تفسير را با ترسيم روايات از ارائه ملكوت هماهنگ دانست؛ زيرا در روايات مزبور، گاه سخن از پرده بردارى خداوند از زمين و آسمان و موجودات در آن از جمله ملائكه است‌ [1] و گاه سخن از توان‌مند ساختن فوق‌العاده ديد ابراهيم به‌گونه‌اى كه پنهان و آشكار، از جمله اعمال آدميان را ببيند. [2]
اختلاف تعبيرها در روايات نشان مى‌دهد كه اين تعابير، كنايى بوده، مقصود از ارائه ملكوت، همان آشناسازى ابراهيم عليه السلام با روابط موجود در باطن نظام در ارتباط با تدبير هستى و پديده‌هاى آن (از جمله اعمال انسان) به شمار مى‌رود كه از حسّ مخفى و در شمار غيب است.
قرار دادن مشاهده چگونگى زنده كردن مردگان از سوى خداوند، در شمار مصاديق ارائه ملكوت، [3] شاهد قاطعى بر اين معنا است. علّامه مجلسى نيز حاصل اين روايات را احاطه علمى ابراهيم به موجودات و حوادث جهان دانسته است؛ [4] بنابراين، توضيح ارائه ملكوت به ارائه چگونگى خلقت آسمان‌ها و زمين‌ [5] يا عبرت‌ها و آيات الهى در آفرينش‌ [6] و الهام چگونگى استدلال از طريق اين آيات به ابراهيم عليه السلام‌ [7] يا شگفتى‌هاى آفرينش آسمان و زمين‌ [8] يا نور جلال خداوند متعالى‌ [9] يا اشراف بر اعمال مردم‌ [10] مى‌تواند بيان‌گر بخشى از گستره ملكوت باشد كه خداوند به ابراهيم نشان داده است؛ امّا برخى منظور از

[1]. بحارالانوار، ج12، ص 28- 29
[2]. همان، ص 60
[3]. بحارالانوار، ج12، ص 60
[4]. همان، ص 62
[5]. جامع البيان، مج5، ج 7، ص 318
[6]. همان، ص 319؛ كشفالاسرار، ج 3، ص 402؛ مجمع‌البيان، ج 4، ص 510
[7]. كشف الاسرار، ج 3،ص 402؛ مجمع البيان، ص 510
[8]. تفسير مراغى، مج3، ج 7، ص 169
[9]. التفسير الكبير، ج13، ص 42
[10]. كشف الاسرار، ج3، ص 402

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 182

صيغة PDF

شهادة

الفهرست