اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 172
20 صحيفه[1]) بوده است. ملّت ابراهيم اين تركيب 8 بار در قرآن
به كار رفته است. مقصود از ملّت ابراهيم چنان كه از آيه 161 انعام/ 6 نيز استفاده
مىشود، آيين حضرت است. از آيات قرآن مىتوان سيماى كلّى آيين ابراهيم عليه السلام
را در ابعاد اعتقادى و عملى ترسيم كرد. ابراهيم و آزر درباره نسبت ابراهيم و
آزر، آراى گوناگونى ارائه شده است. از آيات قرآن به دست مىآيد كه آزر پدر حقيقى
ابراهيم عليه السلام نبوده است؛ زيرا ابراهيم عليه السلام در اوايل عمر خويش،
ابتدا در پى وعده استغفار به آزر براى وى آمرزش طلبيد؛ ولى پس از آنكه روشن شد،
آزر با خداوند دشمنى دارد، از او بيزارى جست (توبه/ 9، 114) در حالى كه در اواخر
عمر، براى والد خود كه جز بر پدر حقيقى اطلاق نمىشود، طلب مغفرت كرد (ابراهيم/
14، 41) اين مطلب با به كار بردن كلمه «اب» براى آزر در نسبت وى با ابراهيم عليه
السلام نيز منافاتى ندارد؛ زيرا «اب» به معناى مطلق سرپرست است كه مىتواند پدر،
جد، عمو و مانند آن باشد. در قرآن هم اين كلمه درباره غير پدر حقيقى چون جدّ و عمو
به كار رفته است.[2] (بقره/ 2، 133؛ يوسف/ 12، 38) از
رواياتى كه همه پدران پيامبراسلام صلى الله عليه و آله را موحد دانستهاند نيز
استفاده مىشود كه آزر، پدر حقيقى ابراهيم عليه السلام نبوده است.[3] مفسّران آزر را عمو يا جدّ
مادرى يا ناپدرى ابراهيم عليه السلام دانستهاند[4] و برخى گفتهاند: ابراهيم عليه السلام پدر
حقيقى خويش را در كودكى از دست داد.[5] آزر، منجّم نمرود، وزير مشاور[1]. البرهان، ج 5، ص639 [2]. الميزان، ج 7، ص164 و 208 [3]. بحار الانوار، ج12، ص 48- 49. [4]. اثبات الوصيه، ص40 [5]. مجمعالبيان، ج 6،ص 798؛ الميزان، ج 14، ص 57
اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 172