اما حيا؛ در خبر آمد از شهر بن حوشب كه گفت: چنين رسيد به من كه آدم از شرم آن كرده خود، سيصد سال سر به آسمان برنداشت و دويست سال بر كنارى مى گريست و چهل روز طعام و شراب نخورد و صد سال با حوا خلوت نكرد. عجب از تو اى غافل كه شنوى خداى تعالى به يك ترك مندوب، به يك مخالفت فرمان آدم را و حوا كه پدر و مادر تو بودند، با آن قدر و منزلت ايشان به نزديك خداى تعالى، از بهشت بفرستاد و از ميان ايشان سالها جدا كرد و ايشان را به سراى محبت و بليت افكند، و تو در شبانه روز بسيار ترك واجبات و ارتكاب مقبحات كنى و اصرار كنى و توبه كنى و آن گاه طمع دارى كه اين موجب آن بود كه در بهشت شوى و صحبت حور العين يابى! اين است تمناى محال و كژ تقديرى. پس اگر در گناه پياپى به شيطان اقتدا كردى، به توبه به آدم اقتدا كن».

۱۰. صنايع لفظى تفسير

شيخ در تفسيرش از صنعت سجع و جناس بهره مى برد و بدون تكلف عبارتى مسجع و مجنس مى آورد.

الف) نمونه اى از مسجع متوازى:

«سپاس خداى را كه بردارنده اين ايوان است و آراينده آن به ماه و آفتاب و ستارگان است و دارنده دين به پيغمبران و امامان است، و درود بر رسول او كه ختم پيغمبران است و سيد مرسلان است، و بر اهل بيت او كه ستارگان زمين اند و پيشوايان دين اند».

ب) نمونه اى از سجع متوازن:

«اگر عبادت كرد للّه و اگر جهاد كرد فى اللّه و اگر نان داد لوجه اللّه و اگر جان داد ابتغاء مرضات اللّه ...».
در اين عبارت علاوه بر سجع متوازن، در «للّه» و «فى اللّه » و «لوجه اللّه »، «نان» و «جان» مزدوج است و ابوالفتوح اين شيوه را اختيار كرده است.