و از اين نمونه ها در تفسير بسيار است كه نويسنده تنها به يك و دو داستان اشاره مى كند. [1]

۸. اشارات صوفيه و عرفا

تفسير شيخ را نمى توان تفسير عرفانى و صوفيانه دانست، اما او گاه به مناسبت اشارات عرفانى و صوفيانه فراوانى را بيان مى كند و خود اظهارنظر نمى كند. او به اين نكته نيز التفات دارد كه كلام صوفيان گاه اغراق آميز است. و از اين رو تذكر مى دهد:
«اين حكايات و امثال اين، به نزديك اهل تصوف، از كرامات باشد و نزديك ما اگر درست شود، معجزه بود كه خداى تعالى اظهار كند بر دست بعضى صالحان...».
نمونه اى از اشارات صوفيان در ذيل آيه: «وَ الَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَ يَسْقِينِ» [2] مى آورد و مى گويد:
«ذو النون مصرى را گفتند: چه مى خورى؟ گفت: إنّ ربّى يطعمنى و يسقينى، يطعمنى طعام المعرفة و يسقينى شراب المحبة. آن گه اين بيت گفت:
۰ شراب المحبة خير الشرابو كل شراب سواه سراب» ۰

۹. مسائل اخلاقى و تربيتى

از مباحث مطرح در تفسيرپژوهى رازى، شيوه واعظانه تفسير و گرايش به مسائل اخلاقى است. شيخ از آيات قرآنى استفاده تربيتى و اخلاقى مى كند و حكايتهاى آموزنده منطبق با آيات قرآنى را، با نثرى روان و دلنشين گوشزد مى كند. از اين رو، مى توان تفسير شيخ را كتاب تربيتى و اخلاقى قرآنى نيز دانست. براى نمونه، شيخ در مورد شرم و حياى آدمى مى گويد: «گفتند خداى تعالى توبه آدم به سه چيز قبول كرد: به حيا و بكا و دعا.

[1] روض الجنان، ج ۱، ص ۱۳۴ ـ ۱۳۶.

[2] شعراء (۲۶): آيه ۷۹.