شد بقوله: «فِي صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ» . قالوا و الخشوع هو النظر فى موضع السجود». [1]
۳. مكى و مدنى؛ شناخت سوره ها و آيات مكى و مدنى در فهم و تفسير اهميت بسيار دارد. او بر اين نكته اهميت بسيار نشان مى دهد؛ مثلاً در آغاز آل عمران مى گويد: «سورة آل عمران مدنى است...» [2] و يا در جايى ديگر مى گويد اين آيات در سوره هاى مكى است.
گاهى در اين باره، دلايلى نيز ذكر مى كند؛ مانند سوره حمد كه پس از نقل اختلاف در مكى يا مدنى بودن سوره، با استفاده از قرآن، روايات و تاريخ، مكى بودن آن را اثبات مى كند. [3]
۴. شأن نزول آيات؛ اسباب نزول يا شأن نزول يكى از مقدمات فهم كلام خدا است. آنجا كه آيه داراى شأن نزول باشد، ابوالفتوح آن را ذكر مى كند؛ براى نمونه ذيل آيه دوم سوره نسا شأن نزول آن را درباره مردى از غطفان مى داند كه فرزند برادرش يتيم بود و دارايى بسيارى داشت كه نزد او بود. وقتى بالغ شد، آن اموال را از عموى خود خواست، اما وى اموال او را نداد. نزد پيامبر رفت اين آيه نازل شد. [4]
۵. ذكر ويژگيهاى ادبى كلمات و آيات؛ اين نيز جهت ديگرى از مباحث مقدماتى تفسير او را تشكيل مى دهد.
شيخ هنگام توضيح كلمه «الحمد» به نقل از سيبويه، تنها لام را علامت تعريف مى داند و اعتقاد دارد «الف» براى وصل است؛ چون لام ساكن است. او قول ديگر نحويان را كه الف و لام را نشانه تعريف مى دانند، نمى پذيرد. [5]
رازى به مناسبت، اشعارى را در تفسير آيات آورده است. بيش از چهار هزار بيت

[1] تفسير ابوالفتوح رازى، ج ۳، ص ۶۱۵.

[2] همان، ج ۱، ص ۵۰۴.

[3] همان، ص ۱۳ ـ ۱۴.

[4] همان، ج ۱، ص ۷۱۶.

[5] همان، ص ۲۵.