پايان دوران تحصيل به رسم تكميل آموزش پايان نامه اى بنويسند، در رشته علوم انسانى به ويژه در رشته ادبيات عرب و فارسى و الهيات و علوم قرآن و حديث، گاه دانشجويان پايان نامه خود را به پژوهش تفسيرى اختصاص داده اند. از سالهاى ۱۳۳۵ به بعد كه اين قانون در دانشگاههاى تهران و مشهد (فردوسى) عملى گرديد تا پيروزى انقلاب اسلامى، رساله هايى چند در اين حوزه نگارش يافت كه در مجموع تعداد آنها از عدد انگشتان دست تجاوز نمى كند؛ اما از اين مرحله به بعد، كه رويكرد به قرآن به شكل بارزى افزايش مى يابد، اين گونه نوشته ها در فاصله اى مشابه به بيش از سه هزار مى رسد و كتابهايى كه درباره تفسير و تفسيرپژوهشى و گرايشهاى تفسير به نگارش آمده است، تقريباً به بيش از ۱۵۰ اثر مى رسد [1] ؛ تا جايى كه درباره يك تفسير چندين پايان نامه به نگارش درمى آيد و يا در ترجمه و ردّ كتابى مانند المذاهب الإسلامى فى التفسير گلدزيهر [2] يا در نقد التفسير والمفسرون چند رساله نگاشته مى شود و درباره موضوعاتى مانند: زن، مسائل اقتصادى، فلسفى، سنتهاى اجتماعى، روش روايى و حتى دعا و اسرار آن در تفسير الميزان رساله هايى نوشته مى شود و درباره تفسير ابوالفتوح رازى در اين فاصله كوتاه بيش از مجموع رساله هايى كه پيش از انقلاب درباره كل تفاسير نوشته شده، كتاب و رساله به رشته تحرير درمى آيد.

تفسيرپژوهى درباره روض الجنان

همان گونه كه اشاره شد، درباره ابوالفتوح رازى از آغاز شكل گيرى تفسيرپژوهى در ايران، كارهاى بسيارى انجام گرفته و مى توان گفت پس از تفسير الميزان از تفاسير

[1] در اين باره ر.ك: فهرست چكيده پايان نامه هاى علوم قرآنى، جعفر نكونام كه تا كنون سه جلد آن نشر يافته است.

[2] اينجانب در مقدمه بر ترجمه فارسى اين كتاب اين رساله ها را معرفى كرده ام. ر.ك: گلدزيهر، گرايشهاى تفسيرى در ميان مسلمانان، ترجمه سيد ناصر طباطبايى، مقدمه و حواشىِ سيد محمدعلى ايازى، ص ۱۸، تهران، انتشارات ققنوس، ۱۳۸۳.