واژه سازى روى آوردند؛ مثلاً در ترجمه كلمات صلات، جن، احقاف و شيطان واژه هايى چون نماز، پرى، تلهاى ريك و ديو را قرار دادند كه تا سالها بعد هم در تفاسير اين واژه ها استفاده شده است. البته بعدها برخى از برابرسازيها مورد قبول واقع نشد؛ مثلاً در همين كلمه شيطان رجيم با ديو، تفاوت معنايى و اينكه شيطان معنايى گسترده تر از ديو داشت، باعث شد كه مترجمان، ديگر از اين كلمه استفاده نكنند.
ابوالفتوح رازى در سراسر تفسير از اين گونه برابرسازيها بسيار دارد كه برخى از اين برابرسازيها را از تفسيرهاى پيشين و ادب پارسى گرفته و برخى را خود ساخته است؛ به عنوان نمونه «شر الدواب» (انفال: آيه ۲۲) را «بترين جانوران» (ج ۹، ص ۸۰)، مسجد الحرام را «مزكت حرام» (همان، ص ۸۲)، روز جمعه را آدينه، و رسول را پيغامبر (همان، ص ۱۶۰)، «استأذان» را «دستور خواستن» (همان، ص ۲۵۸) برابرسازى كرده است، و از اين قبيل است: جنات عدن: شهرستان بهشت (ج ۹، ص ۲۹۰)، مجوس: گبركان (همان، ص ۲۱۶) فقير: درويش (همان، ص ۲۱۶) خفافاً: پراگنده روزگار (همان، ص ۲۵۴).

واژگان ديرين و شيرين در ترجمه ها

از آنجا كه تفسير ابوالفتوح رازى با مهارت خاصى از ميراث كهن نثر فارسى سود جسته و واژگانى ديرين و شيرين در تفسير خود جاى داده و كلمات فارسى را به جاى كلمات عربى برابر سازى كرده است. جا دارد كه نمونه هايى چند از آنها اشاره شود.
براى سنجش عيار سخن اين تفسير و طرز نگارش به ناگزير مى بايد به شناخت شيوه هاى واژه گزينى، برابرسازى و بازيگردانى آواها در اين اثر روى آورد.
در بررسى سبك شناسانه يك اثر ادبى، مطالعه ويژگيهاى زبانى (لغوى، آوايى و نحوى)، يكى از وجوه قابل پژوهش، نشان دادن لطافت و شيرينى است. در اين بخش