مسلماً در چنين محيطى اگر پيامبر صلى الله عليه و آله نزد معلمى خواندن و نوشتن را آموخته بود كاملًا معروف و مشهور مى‌شد. و به فرض اينكه نبوتش را نپذيريم او چگونه مى‌توانست با صراحت در كتاب خويش اين موضوع را نفى كند؟ آيا مردم به او اعتراض نمى‌كردند كه درس خواندن تو مسلم است، اين قرينه روشنى بر امى بودن او است.

و در هر حال وجود اين صفت در پيامبر صلى الله عليه و آله تأكيدى در زمينه نبوت او بود تا هرگونه احتمالى جز ارتباط به خداوند و جهان ما وراء طبيعت در زمينه دعوت او منتفى گردد.

اين در مورد دوران قبل از نبوت و اما پس از بعثت نيز در هيچ‌يك از تواريخ نقل نشده است كه او خواندن و نوشتن را از كسى فرا گرفته باشد، بنابراين به همان حال امّى بودن تا پايان عمر باقى ماند.

ولى اشتباه بزرگى كه بايد در اينجا از آن اجتناب كرد اين است كه درس نخواندن غير از بى‌سواد بودن است و كسانى كه كلمه «امّى» را به معنى «بى‌سواد» تفسير مى‌كنند، گويا توجه به اين تفاوت ندارند.

هيچ مانعى ندارد كه پيامبر صلى الله عليه و آله به تعليم الهى، «خواندن» يا «خواندن و نوشتن» را بداند، بى‌آنكه نزد انسانى فرا گرفته باشد، زيرا چنين اطلاعى بدون ترديد از كمالات انسانى است و مكمّل مقام نبوت است.

شاهد اين سخن آن است كه در رواياتى كه از امامان اهل بيت عليهم السلام نقل شده مى‌خوانيم: پيامبر صلى الله عليه و آله مى‌توانست بخواند و يا هم توانائى خواندن داشت و هم توانائى نوشتن‌ [1].

امّا براى اينكه جائى براى كوچكترين ترديد براى دعوت او نماند از اين توانائى استفاده نمى‌كرد.

[1]- تفسير برهان جلد چهارم صفحه 332 ذيل آيات اول سوره جمعه.