47- چگونه پيامبر (ص) امّى بود؟

درباره مفهوم «امى»، سه احتمال معروف وجود دارد، نخست اينكه به معنى درس نخوانده است، دوم اينكه به معنى كسى است كه در سرزمين مكّه تولد يافته و از مكه برخاسته است، سوم به معنى كسى است كه از ميان امت و توده مردم قيام كرده است، ولى معروفتر از همه تفسير اول است كه با موارد استعمال اين كلمه نيز سازگارتر مى‌باشد، و همانگونه كه گفتيم ممكن است هر سه معنى با هم مراد باشد.

در اينكه پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله به مكتب نرفت و خط ننوشت، در ميان مورخان بحثى نيست و قرآن نيز صريحاً در آيه 48 سوره عنكبوت درباره وضع پيامبر صلى الله عليه و آله قبل از بعثت مى‌گويد: «وَ ما كُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ:» «پيش از اين نه كتابى مى‌خواندى و نه با دست خود چيزى مى‌نوشتى تا موجب ترديد دشمنانى كه مى‌خواهند سخنان ترا ابطال كنند گردد».

اصولًا در محيط حجاز به اندازه‌اى باسواد كم بود كه افراد باسواد كاملًا معروف و شناخته شده بودند، در مكه كه مركز حجاز محسوب مى‌شد تعداد كسانى كه از مردان مى‌توانستند بخوانند و بنويسند از 17 نفر تجاوز نمى‌كرد و از زنان تنها يك زن بود كه سواد خواندن و نوشتن داشت‌ [1].

[1]- فتوح البلدان بلاذرى ط مصر صفحه 459.