بدين جهت، اسلام به سربازانش اجازه آغاز هيچ جنگى را نداده، و در تمام جنگهاى اسلامى گلوله اوّل را دشمن شليك كرده است.

آيا اين ديدگاه در مورد جهاد، آميخته با خشونت است، يا نهايت رأفت و رحمت!

در آيه شريفه 194 سوره بقره نيز مى‌خوانيم:

«فَمَنِ اعْتَدَى‌ عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى‌ عَلَيْكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ»- يعنى، اوّلًا تنها در مقابل كسانى كه به مقابله و مبارزه با شما اقدام مى‌كنند، اجازه جنگ داده شده است؛ ثانياً در هجوم بر آنها بايد به اندازه‌اى كه شرّ و ظلم آنها دفع مى‌شود قناعت كنيد و پا را فراتر نگذاريد؛ و ثالثاً تقوا و خويشتندارى را، حتّى در ميدان جنگ و خونريزى، از دست ندهيد و بدانيد كه خداوند با تقوا پيشه‌گان است.

در حقيقت قانون جهاد اسلام چيزى است كه همه عقلاى جهان آن را قبول دارند، و به آن عمل مى‌كنند. آيا هيچ عاقلى اجازه مى‌دهد كه انسان در مقابل هجوم دشمن تسليم شود، تا مسلّط بر جان و مال و ناموس او گردد؟ هرگز! بلكه تمام عقلاء همان منطق بازدارنده قرآن را توصيه مى‌كنند.

د- جهاد ابتدائى نوعى خشونت!

سؤال: آنچه گفتيد در مورد جهاد دفاعى اسلام صحيح و مورد قبول، و ما نيز معترفيم كه جهاد دفاعى خشونت محسوب نمى‌شود، بلكه هماهنگ با رحمت و رأفت اسلامى است؛ امّا آيا جهاد ابتدايى كه بدون حمله طرف مقابل انجام مى‌شود، نيز هماهنگ با رحمت اسلامى است؟ و نوعى خشونت تلقّى نمى‌گردد؟

پاسخ: اوّلًا برخى از محقّقان و انديشمندان و مورّخان اسلامى معقدند كه در اسلام جهاد ابتدايى نداريم، و تمام جنگهاى زمان پيامبر صلى الله عليه و آله در صدر اسلام جنبه دفاعى داشته است؛ يعنى، حمله از سوى دشمنان بوده و پيامبر صلى الله عليه و آله و مسلمانان به دفاع از خويش بر مى‌خاستند.