« «وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ»؛ آنها بايد عفو كنند و چشم بپوشند، آيا دوست نداريد خداوند شما را ببخشد؟ و خداوند آمرزنده و مهربان است». [1]

اين آيه ناظر به جريان افك است يعنى تهمتى كه بعضى از منافقان به يكى از همسران رسول خدا صلى الله عليه و آله زده بودند و از اين طريق مى‌خواستند حيثيّت پيامبر و اسلام را زير سؤال ببرند و نشان مى‌دهد كه عفو و گذشت درباره همه مطلوب است، حتّى گناه كاران و آلودگان؛ زيرا اين آيه زمانى نازل شد كه گروهى از اصحاب بعد از داستان افك قسم ياد كردند به هيچ يك از كسانى كه در اين ماجرا درگير بودند كمك مالى نكنند. اين آيه نازل شد و آنها را از شدّت عمل و خشونت باز داشت و دستور عفو و گذشت داد. [2]

به اين نكته نيز بايد توجّه داشت كه عفو به معناى گذشت است امّا «صَفْح» علاوه بر گذشت، به روى خود نياوردن و ترك ملامت است كه مرحله‌اى بالاتر از گذشت مى‌باشد.

عفو در روايات:

1. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در حديثى مى‌فرمايد:

«اذا كانَ يومُ القِيامَةِ نادى‌ مُنادٍ: مَنْ كانَ اجْرُهُ عَلىَ اللَّهِ، فَلْيَدْخُلِ الْجَّنَةَ، فَيُقالُ: مَنْ ذَالذّى اجْرُهُ عَلَى اللَّهِ؟ فَيُقالُ: الْعافونَ عَنِ النّاسِ فَيَدْخُلونَ الْجَنَّةَ بِغَيْرِ حسابٍ‌

؛ هنگامى كه روز قيامت مى‌شود ندا دهنده‌اى صدا مى‌زند هركس اجر او بر خداست وارد بهشت شود، گفته مى‌شود چه كسى اجرش بر خداست؟ در پاسخ مى‌گويند: كسانى كه مردم را عفو كردند، و آنها بدون حساب داخل بهشت مى‌شوند». [3]

[1] نور، آيه 22.

[2] براى آگاهى بيشتر از داستان افك به تفسير نمونه، ج 14، ص 394، ذيل آيه 11 سوره نور مراجعه نماييد.

[3] تفسير مجمع البيان، ج 10، ص 379.