فرهنگ جديدى را از اسلام به جامعه اسلامى عرضه كند، تا در پرتو آن، امور سياسى خود را پيش ببرد. از اين رو، دست به حركات مختلف و شگردهاى گوناگونى زد كه بخشى از آنها به شرح زير است:

الف) جلوگيرى از تفسير قرآن‌

محو ظاهرى الفاظ قرآن در جامعه اسلامى براى معاويه ممكن نبود، ولى از آن‌جا كه وجود قرآن با تفسير صحيح و فهم درست آيات آن، مانع خودكامگى‌هاى او بود، از دانشمندان امّت اسلامى مى‌خواهد از تفسير و تأويل صحيح آن بپرهيزند. ماجراى گفتگوى معاويه با ابن عبّاس در اين زمينه شنيدنى است:

در سفرى كه معاويه درايّام خلافت خويش به مدينه داشت، به ابن عبّاس برخورد كرد، وقتى كه او را ديد، گفت: اى ابن عبّاس! ما به همه سرزمين اسلامى نامه نوشتيم كه كسى حق ندارد از مناقب على و خاندانش چيزى را نقل كند پس تو نيز زبانت را نگه‌دار و چيزى مگو!

ابن عبّاس گفت: آيا ما را از خواندن قرآن نهى مى‌كنى؟

معاويه گفت: هرگز!

ابن عبّاس گفت: پس ما را از تفسير و تأويل آن باز مى‌دارى؟

معاويه گفت: آرى!

ابن عبّاس: بنابراين ما فقط بايد قرآن بخوانيم، ولى از مقصود آن چيزى نپرسيم!

آنگاه ادامه داد: كدام يك بر ما واجب‌تر است، خواندن قرآن، يا عمل كردن به آن؟

معاويه: عمل به قرآن!

ابن عبّاس: چگونه به قرآن عمل كنيم در حالى كه نمى‌دانيم خدا چه امرى را قصد كرده است (بنابراين، بدون فهم آيات نمى‌شود به آن عمل كرد).

معاويه: اشكالى ندارد، شما تأويل و تفسير آيات را از كسانى بپرسيد كه مطابق‌