ج) به قدرت رسيدن بنى‌اميّه در شام (تبديل خلافت به پادشاهى)

شايد حاضران در سقيفه از ابتدا فكر نمى‌كردند چيزى كه آنها تصويب مى‌كنند، پس از يكى دو دهه ديگر، تبديل به يك حكومت سلطنتى موروثى خواهد شد.

حكومت بنى‌اميّه پديده‌اى نبود كه يك روزه در دنياى اسلام سر برآورده باشد، بلكه اين حكومت طىّ ساليانى با حمايت‌هاى پيدا و پنهان خلفا پا به عرصه وجود گذاشت.

خلافت كه عهدى الهى بود، در سقيفه به زمامدارى فردى از قريش تنزّل يافت و در ادامه راه، به حكومت سلطنتى بنى‌اميّه در شام انجاميد. حكومتى كه عشرت‌طلبى و زراندوزى، برترين آمال او بود و حاكميّت اسلامى را به امپراطورى و پادشاهى موروثى تبديل كرده بود.

آن روز كه بذر برترى‌جويى قبيله‌اى در سقيفه پاشيده مى‌شد، ابوسفيان و دودمانش با اين‌كه به حسب ظاهر از مسلمانان محسوب مى‌شدند، ولى به علّت سابقه بسيار ننگينشان در به راه انداختن جنگ‌ها و دشمنى‌ها عليه اسلام و مسلمين در وضعيّتى نبودند كه بتوانند از فرصت استفاده كنند و چون دوران گذشته، ديگر قبايل را به زير فرمان آورده و آنان را عليه دين نوبنياد بسيج كنند.

ولى از اين كه مى‌ديدند تيره‌هاى بى نام و نشان قريش چون «تَيْم» و «عدى» توانسته بودند با تكيه بر اصل امتيازطلبى قريش، در قدم نخست انصار را كنار زده و در مرتبه بعد سخنان صريح پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله را در ارتباط با خلافت و وصايت اميرمؤمنان على عليه السلام ناديده گرفته و راه ديگرى بپيمايند؛ در دل شادمان بودند. چه اين‌كه اين امتياز مى‌توانست مقدّمه امتيازهاى ديگرى باشد و همين هم شد كه بالاخره ديگ طمع سران بنى‌اميّه نيز براى به چنگ آوردن حكومت به جوش آمد!

ابوسفيان خود به اين نكته اعتراف كرده، مى‌گويد:

«إِنَّ الْخِلافَةَ صارَتْ فِي تَيْمٍ وَ عَدِيٍّ حَتَّى طَمِعْتُ فِيها

؛ خلافت از آن هنگام كه‌