: «خداوندا! تو حال مرا مىدانى، بر من رحم كن، كودكان خردسالى دارم، اگر در
اختيار شوهرم بگذارم ضايع مىشوند، و اگر خودم آنها را برگيرم گرسنه خواهند ماند»!
در اينجا حال وحى به پيامبر صلى الله عليه و آله دست داد، و آياتِ آغاز اين
سوره بر او نازل شد كه راه حل مشكل «ظهار» را به روشنى نشان مىدهد.
فرمود: همسرت را صدا كن، آيات مزبور را بر او تلاوت كرد، فرمود: آيا مىتوانى
يك برده را به عنوان «كفاره ظهار» آزاد كنى؟ عرض كرد: اگر چنين كنم، چيزى براى من
باقى نمىماند.
فرمود: مىتوانى، دو ماه پى در پى روزه بگيرى؟ عرض كرد: من اگر نوبت غذايم سه
بار تأخير شود، چشمم از كار مىافتد و مىترسم نابينا شوم.
فرمود: آيا مىتوانى، شصت مسكين را اطعام كنى، عرض كرد: نه، مگر اين كه شما به
من كمك كنيد.
فرمود: من به تو كمك مىكنم و پانزده صاع (15 من كه خوراك شصت مسكين مىباشد،
هر يك نفر يك مُدّ يعنى يك چهارم من) به او كمك فرمود، او كفاره را داد، و به
زندگى سابق بازگشتند. [1]
چنان كه گفتيم، اين شأن نزول را بسيارى از مفسران از جمله «قرطبى»، «روح
البيان»، «روح المعانى»، «الميزان»، و «فخر رازى»، «فى ظلال القرآن»، «ابوالفتوح
رازى»، «كنز العرفان» و بسيارى از كتب تاريخ و حديث با تفاوتهائى نقل كردهاند.
***
[1] «مجمع البيان»، ذيل آيات مورد بحث
(با كمى تلخيص)؛ «بحار الانوار»، ج 22، ص 57، و ج 90، ص 71؛ «جامع البيان»، ج 28،
ص 6؛ «قرطبى»، ج 17، ص 270 و 271.
اسم الکتاب : شان نزول آيات قرآن المؤلف : مكارم شيرازى، ناصر الجزء : 1 صفحة : 429