براى جرْم دانستن آن، نفعى متصوّر نيست علاوه بر اين كه تشخيص و تعريف آن هم مشكل است و تأمين شاهد و دليل براى اثبات آن كه عملًا در خفا انجام مى‌شود، مشكل‌تر مى‌باشد.

به علاوه از نظر اجتماعى، چنين عملى، اهميّت ويژه‌اى ندارد، بنابراين نفع حاصل از ترك مجازات چنين افرادى بر ضرر ناچيزى كه براى جامعه خواهد داشت، ترجيح دارد.

بر اساس همين ديدگاه و اصالت دادن به نفع و فايده است كه بنتام، نظم و امنيّت جامعه را بزرگترين فايده مى‌داند و در نتيجه ديكتاتورى را مشروع مى‌شمارد چرا كه نفع مردم را در اطاعت از سلطان مى‌داند. [1]

نقد و بررسى‌

1. ديدگاه بنتام در اجرا با مشكل بزرگى روبه‌رو مى‌شود چرا كه اوّلًا ارزش‌ها در نگاه افراد جامعه، گوناگون است.

و ثانياً وسايل تأمين لذايذ نيز متفاوت است و ثالثاً در سخنان بنتام معيارى مشخص براى تشخيص لذت و رنج و اين كه كدام يك از لذت‌هاى مختلف افراد با سليقه‌هاى متفاوتى كه دارند بايد در درجه اوّل مورد توجّه قانونگذار باشد، وجود ندارد. در نتيجه وضع قانون صرفاً بر اساس خير دانستن لذت، و شرّ دانستن رنج، امكان‌پذير نخواهد بود.

2. تفكيك حقوق از اصل عدالت كه يكى از ويژگى‌هاى مكتب بنتام است بهترين زمينه را براى سوء استفاده از قدرت و ديكتاتورى دولت فراهم مى‌آورد همان گونه كه در كلام بنتام نيز به آن تصريح شده است در حالى كه با معيار قرار دادن اصل عدالت در جامعه، مى‌توان از بسيارى از سوء استفاده‌هاى احتمالى قدرت حاكم جلوگيرى كرد.

3. اين مطلب كه همه تعارضات اجتماعى ناشى از تعارض منافع مى‌باشد و با حلّ تعارض منافع، مشكلات اجتماعى حل شده و هدف نظام حقوقى، تأمين مى‌گردد، اشتباه بزرگ ديگرى است كه در مكتب بنتام ديده مى‌شود زيرا انسان در عين اهميّت دادن به ماديّات و مسائل اقتصادى، ارزش‌هاى بسيار ديگرى را نيز همچون ارزش‌هاى والاى اخلاقى و معنوى دنبال مى‌كند. [2]

پيروان بنتام‌

افكار بنتام حقوقدانان زيادى را در غرب تحت تأثير قرار داد و منشأ تحوّلاتى در حقوق انگلستان و ساير كشورهاى اروپايى و همچنين آمريكا گرديد.

برخى از مشهورترين پيروان بنتام عبارتند از: استين، جان استوارت ميل، هارت، ايرينگ و كِلْسِنْ. در ادامه به خلاصه‌اى از افكار برخى از آنان اشاره مى‌شود:

[1]. ر. ك: درآمدى بر حقوق اسلامى‌، ج 2، ص 128- 125.

[2]. براى ديدن ديگر انتقادهاى وارد بر نظريه بنتام ر. ك: درآمدى بر حقوق اسلامى‌، ج 2، ص 132- 131.