درياها، مالكيت معنوى نسبت به اختراعات، اكتشافات و آثار علمى و هنرى و مانند آنها مولود اين تحوّلات و تعاملات است.

با تشكيل حكومت اسلامى در ايران بر اساس فقه اهل بيت عليهم السلام اين سلسله از مباحث و بحث‌هاى جدّى و تازه، به فقه شيعه رونق و نشاطى دوباره بخشيد.

فقها و دانشمندانى همچون امام خمينى، شهيد سيّد محمّد باقر صدر، علّامه طباطبايى، آية اللَّه مكارم شيرازى، شهيد مرتضى مطهّرى را مى‌توان از طلايه‌داران اين عرصه ناميد.

كتابهاى‌ كشف الاسرار و ولايت فقيه‌ از امام خمينى، اقتصادنا و البنك اللاربوى‌ از آثار شهيد سيّد محمّد باقر صدر، تفسير الميزان‌ از علّامه طباطبايى، تفسير نمونه‌، مجله مكتب اسلام‌، طرح حكومت اسلامى‌ و جلد دهم پيام قرآن از آثار آية اللَّه ناصر مكارم شيرازى، نظام حقوق زن در اسلام‌، مسأله حجاب‌، اسلام و مقتضيّات زمان‌ و ... از علّامه شهيد مرتضى مطهّرى نمونه‌هاى روشنى از توجّه به نيازهاى اجتماعى و پاسخ به شبهات و كشاندن فقه اسلامى و معارف دينى به عرصه جامعه است، كه در اين رويكرد، به مسائل جديد، و پرسشهاى تازه توجّه خاصّى شده و «جامعه‌نگرى» وزن و اعتبار ويژه‌اى به خود گرفت.

پس از پيروزى انقلاب اسلامى در ايران و تشكيل حكومت اسلامى، نگرش فقيهان و انديشمندان مكتب اهل بيت عليهم السلام به عرصه فقه اسلامى در زمينه سياست و حكومت و مباحث تازه در ابواب اجتماعى، سياسى و اقتصادى، عميق‌تر گرديد و سبب تدوين ده‌ها كتاب در اين زمينه شد.

ويژگى‌هاى دوره نهم:

جامعه‌نگرى به جاى فردنگرى در عرصه فقاهت.

2. ورود فقاهت به عرصه رهبرى اجتماعى مسلمين در مسير مبارزه با استعمار خارجى و استبداد داخلى.

3. توجّه به مسائل دنياى جديد و مسائل تازه‌اى كه در تبادل فرهنگها و برخورد فرهنگ اسلامى با تمدّن جديد غرب به وجود آمد.

4. نفوذ مسائل فقهى در عرصه قانون‌گذارى و متأثّر شدن مجالس تقنينى از فقه و حقوق اسلامى.

5. تدوين كتبى در عرصه حكومت و سياست، احوال شخصيّه و اقتصاد.

6. تدوين موسوعات فقهى به شكلى تازه.

شكل جديد تدوين موسوعات فقهى معمولًا به صورت الفبايى است كه همه موضوعات و مسائل فقهى بر اساس حروف الفبا تدوين مى‌شود كه مى‌توان به دو نمونه از آن اشاره كرد:

1. موسوعة الفقه الاسلامى‌ طبقاً لمذهب اهل بيت عليهم السلام.

2. الموسوعة الفقهية الميسّرة. [1]

[1]. در ميان دانشمندان اهل سنّت نيز دو موسوعه مهم فقهى به صورت الفبايى تدوين شده است كه نخستين آن، موسوعه جمال عبد الناصر است كه تا كنون 20 جلد از آن منتشر شده است و تا كلمه «اقتناء» رسيده و پس از آن متوقّف شده است و ديگرى موسوعه فقهيّه كويتى است كه تا كنون 40 جلد از آن منتشر شده است.