آيا تعزير اختصاص به گناهان كبيره دارد؟

مرحوم صاحب جواهر- همان‌گونه كه گذشت- معتقد است كه تعزير فقط در گناهان كبيره جارى است، ولى بسيارى از فقها آن را مقيّد نكرده‌اند، همانند صاحب شرايع، كه كلامش گذشت، و أبو المكارم ابن زهره كه مى‌فرمايد:

«و اعلم ان التعزير يجب بفعل القبيح و الاخلال بالواجب الذي لم يرد الشارع بتوظيف حد عليه، او ورد بذلك فيه و لم يتكامل شروط اقامته، فيعزر على مقدمات الزنا و اللواط من النوم فى ازار واحد و الضّم و التقبيل الى غير ذلك‌ [1]؛ انجام هر گناه و ترك هر واجبى كه حدّ شرعى معيّنى ندارد، مستوجب تعزير است. همچنين گناهانى كه حدّ شرعى معيّنى دارد، ولى شرايط اجراى حدّ در آن جمع نمى‌باشد تعزير دارد، بدين جهت كارهاى مقدّماتى لواط و زنا تعزير دارد.»

«حلبى» نيز هم عقيده ابن زهره است. وى در كتاب كافى مى‌گويد:

«و يعزر من أكل او شرب او باع او ابتاع او تعلّم او علم او نظر او سعى او بطش و اصغى او آجر او امر او نهى على وجه قبيح‌ [2]؛

هر كس چيز حرامى بخورد، يا بنوشد، يا بفروشد، يا بخرد، يا فراگيرد، يا تعليم دهد، يا بنگرد، يا تلاش كند، يا منازعه كند، يا گوش فرادهد، يا اجاره كند، يا دستور دهد، يا نهى كند، و خلاصه هر يك از اين امور را به صورت نامشروع انجام دهد، تعزير مى‌گردد.»

عدّه‌اى ديگر از فقها نيز طبق نظر ابن زهره، حلبى و محقّق فتوا داده‌اند.

[1]. جوامع الفقهيّة، صفحه 562.

[2]. سلسلة الينابيع الفقهيّة، جلد 23، صفحه 747.