شنيدن اثرى ندارد مهم درك كردن است.

سپس مى‌فرمايد: «كسى كه صيحه و فرياد، او را (كر) كرده است چگونه مى‌تواند آهنگ ملايم (مرا) بشنود» (و كيف يراعى النّباة [1] من اصمّته الصّيحة). [2] اشاره به اين كه اينها كه فرمان خدا و پيامبر اكرم (ص) را زير پا گذارده‌اند چگونه ممكن است سخنان مرا بشنوند؟! از آن جا كه در برابر اين گروه، گروه ديگرى وجود دارد كه طرفدار حقّند، مى‌فرمايد: «مطمئن باد! قلبى كه از خوف خدا جدايى نپذيرد (و حقيقت را درك كند و در برابر آن خاضع باشد)» (ربط جنان‌ [3] لم يفارقه الخفقان‌ [4]).

نكته هدايت در پرتو خاندان وحى‌

آنچه در فراز بالا از كلام امام (ع) خوانديم، اشاره به يك واقعيّت مهمّ تاريخى است كه از مقايسه عصر جاهليّت عرب با دوران شكوفايى بعد از طلوع اسلام،

[1] «نبأة» در اصل از ماده «نبأ» به معنى آمدن از مكانى به مكان ديگر است و از آنجا كه خبر از مكانى به مكان ديگر مى‌رود به آن نبأ مى‌گويند و «نبأة» به معنى صداى آهسته است چون صدا از مكانى به مكان ديگر مى‌رود. (مقاييس اللّغة)

[2] بعضى از شارحان نهج البلاغه تصريح كرده‌اند كه منظور از: «اصمّته الصّيحة» در اين جا اين نيست كه فرياد وحى آنان را كر كرده است، بلكه به اين معنى است كه آنها از شنيدن فرياد وحى كرد هستند، مانند: «أَ فَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَ لَوْ كانُوا لا يَعْقِلُونَ». (سوره يونس، آيه 42)

[3] «جنان» به معنى قلب است چرا كه در سينه انسان پنهان است و اين واژه از «جنّ» (بر وزن فنّ) به معنى پنهان شدن گرفته شده است و به همين جهت به باغهاى پر درخت كه زمين آن پوشيده از درختان است «جنّت» و به بچّه‌اى كه در شكم مادر است «جنين» و به طايفه پريان كه از نظرها پوشيده‌اند «جنّ» گفته مى‌شود و ديوانه را نيز به اين جهت «مجنون» مى‌گويند كه عقلش پوشيده شده، يا «جنّ» به درون او راه يافته است.

[4] «خفقان» در اصل به معنى «اضطراب» است و از آنجا كه خوف و ترس سبب اضطراب مى‌شود در اين معنى به كار مى‌رود و منظور در كلام بالا «خوف خدا» است.