الذّرّيّة).

از اين تعبير، به خوبى استفاده مى‌شود كه دنيادار واقعى امتحان است و آنچه در بهشت گذشت، تمرينى براى شركت در اين امتحان بود و همچنين مسئله توالد و تناسل و زاد و ولد، تنها در دنياست، نه در بهشت.

نكته‌ها

1- بهشت آدم كدام بهشت بود؟

گروهى معتقدند كه او در بهشت موعود و جنّة الخلد كه براى نيكان و پاكان معيّن شده است، ساكن شد در حالى كه جمع ديگرى آن را باغ خرّم و سرسبزى از باغهاى اين دنيا و به تعبير ديگر بهشت دنيا مى‌دانند و به چند دليل استدلال كرده‌اند: نخست اين كه بهشت موعود قيامت، يك نعمت جاودانى است و خارج شدن از آن ممكن نيست. ديگر اين كه ابليس با آن همه آلودگى و كفر و سركشى چگونه ممكن است گام در چنين مكان مقدّس و پاكى بگذارد؟ و اگر گفته شود ابليس براى وسوسه آدم هرگز در بهشت نبود، بلكه در بيرون بهشت ايستاده بود و آدم را وسوسه كرد، در پاسخ مى‌گوييم: اين سخن با آيه 36 سوره بقره كه مى‌گويد: «وَ قُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ»، به همه آنها (آدم و حوا و ابليس) گفتيم كه از بهشت فرود آييد و خارج شويد در حالى كه بعضى دشمن بعضى ديگر خواهيد بود» سازگار نيست.

افزون بر اين، در روايات متعدّدى كه از امامان اهل بيت (ع) رسيده است، تصريح شده كه بهشت آدم، باغى از باغهاى سرسبز دنيا بود، از جمله حسين بن بشّار مى‌گويد: از امام صادق (ع) در باره بهشت آدم سؤال كردم، فرمود: «جنّة من جنان الدّنيا يطلع عليها الشّمس و القمر و لو كانت من جنان الخلد ما خرج منها ابدا، باغى از باغهاى (خرّم) دنيا بود كه خورشيد و ماه بر آن مى‌تابيد و اگر بهشت‌