امّا چه حوادثى در اين جا روى داد كه آدم متوجّه اشتباه خود گرديد و انگشت حسرت و ندامت به دندان گزيد؟ امام (ع) در اين جا به اجمال، برگزار فرموده، ولى قرآن مجيد شرح آن را در سوره‌هاى مختلف بيان كرده است: آنها هنگامى كه تسليم وسوسه‌هاى شيطان شدند و از درخت ممنوع خوردند، چيزى نگذشت كه لباسهاى بهشتى از اندامشان فرو ريخت و اعضايى كه مى‌بايست پوشيده بماند آشكار شد و در برابر فرشتگان شرمنده شدند و از اين بالاتر آن كه: به آنها دستور داده شد هر چه زودتر از بهشت خارج شوند كه اين است كيفر كسانى كه فرمان الهى را رها كنند و تسليم وسوسه‌هاى شيطانى شوند، شخصيت و حيثيتشان پايمال مى‌گردد و از بهشت بيرون رانده مى‌شوند.

«اين جا بود كه. آدم بر عكس شيطان كه لجاجت بر ادامه خطا و گناه داشت فورا در مقام جبران بر آمد و چون به سوى خداوند گام برداشته بود دست لطف الهى به كمكش شتافت و كلمات رحمتش را به او القا كرد و وعده بازگشت به بهشتش را به او داد» (ثمّ بسط اللّه سبحانه له فى توبته و لقّاه كلمة رحمته و وعده المردّ الى جنّته). [1] ولى به هر حال، قبولى اين توبه سبب بقاى آدم در بهشت نشد چرا كه ديگر دليلى براى ادامه بقاى او در بهشت وجود نداشت، آنچه را بايد در آنجا فرا گيرد، فرا گرفت و آنچه را بايد تجربه كند، تجربه كرد. به همين دليل خدا او را به سراى آزمايش (دنيا) و جايگاه توالد و تناسل فرو فرستاد (و اهبطه الى دار البليّة و تناسل‌

[1] در اين كه ضمير «جنّته» به خداوند باز مى‌گردد يا به آدم، گفتگوست. اگر به آدم باز گردد ظاهرش اين است كه به همان بهشتى كه آدم، قبلا در آن بود، بر مى‌گردد و اگر به خداوند باز گردد، لزومى ندارد كه همان بهشت باشد و مى‌تواند بهشت آدم، بهشت دنيا باشد و بهشتى كه بعدا به آن باز مى‌گردد، بهشت آخرت و جنة الخلد، ولى ظاهر اين است كه ضمير به خداوند باز مى‌گردد، (به قرينه ضمير «توبته» و «رحمته») هر چند كلمه «مردّ» ظاهرش بازگشت به همان بهشت است، ولى بازگشت به مطلق بهشت يا به تعبير ديگر، نوع بهشت نيز با كلمه «مردّ» ناسازگار نيست.