اسم الکتاب : پيام امام امير المومنين(ع) المؤلف : مكارم شيرازى، ناصر الجزء : 1 صفحة : 165
مخلوقات خداوند در صحرا و دريا در آن جاست.
نيز آمده است هنگامى كه عرش آفريده شد خداوند به فرشتگان دستور داد كه آن را
حمل كنند آنها نتوانستند، فرشتگان بيشتر و بيشترى آفريد همه ناتوان ماندند خداوند
با قدرت خويش آن را نگه داشت سپس به هشت فرشتهاى كه مأمور حمل عرش شدند فرمود آن
را برداريد، آنها عرض كردند جايى كه آن همه فرشتگان عاجز شوند از ما چه كارى ساخته
است؟ در اين جا دستور داده شد كه از نام خدا و ذكر «و لا حول و لا قوّة الّا
باللّه العلىّ العظيم» و درود بر محمّد و آل او مدد گيرند، چنين كردند و كار بر
آنها آسان شد. [1] اين
اشارات و كنايات همه بيانگر عظمت «عرش» اوست و امّا اين كه «عرش» چيست؟ در ميان
دانشمندان گفتگوست و ورود در اين بحث به طور مشروح، ما را از مقصد اصلى دور
مىسازد. از اين رو به اشاره كوتاه و گويايى قناعت مىكنيم:
پادشاهان و سلاطين دو نوع تخت داشتهاند، تخت كوتاهى كه در ايام عادّى بر آن
مىنشستند و امور حكومت خويش را تدبير مىكردند و تخت بلند پايهاى كه مخصوص
روزهاى خاصّ و ايّام بار عامّ (ملاقات عمومى) و مراسم مهمّ و بزرگ بود. در ادبيات
عرب، اوّلى را «كرسى» و دوّمى را «عرش» مىنامند و بسيار مىشود كه واژه عرش كنايه
از قدرت و سلطه كامل است هر چند اصلا تخت پايه بلندى وجود نداشته باشد، در جمله
معروف «ثلّ عرشه، تختش فرو ريخت» كه به معنى از دست دادن قدرت است اين معناى كنايى
به خوبى ديده مىشود.
خداوند كه سلطان عالم هستى است، داراى اين دو نوع تخت حكومت و فرماندهى است
(البته چون او نه جسم است و نه در زمره جسمانيّات، مفهوم كنايى
[1] منهاج البراعة فى شرح نهج
البلاغه، جلد 2، صفحه 32 تا 35- مرحوم علامه مجلسى روايات مربوط به عرش و كرسى را
در جلد 55 كتاب بحار الانوار به طور مشروح آورده است و از جمله، روايات فوق را در صفحات
5 و 17 و 55 ذكر نموده است.
اسم الکتاب : پيام امام امير المومنين(ع) المؤلف : مكارم شيرازى، ناصر الجزء : 1 صفحة : 165