مى‌دانيم زكات در اسلام يكى از عبادات مهم محسوب مى‌شود؛ مى‌فرمايد: از اموال آنها صدقه‌اى (به عنوان زكات) بگير تا به وسيله آن، آنها را پاك سازى و پرورش دهى‌

(خُذْ مِنْ امْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيهِمْ بِها)

تعبير «تزكّيهم بها» دليل روشنى بر اين حقيقت است كه تطهير و تزكيه نفس به وسيله زكات حاصل مى‌شود، چرا كه زكات، رذائلى همچون بخل و دنياپرستى و حرص و آز را از روح، زائل مى‌كند، و نهال نوعدوستى و سخاوت و حمايت از مستضعفان را در سرزمين دل پرورش مى‌دهد.

رواياتى كه در ذيل اين آيه نقل شده است نيز اين حقيقت را روشنتر مى‌كند:

در حديثى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مى‌خوانيم:

«ما تَصَدَّقَ احَدُكُمْ بِصَدَقِةٍ مِنْ طَيِّبٍ- وَ لا يَقْبَلُ اللَّهُ الَّا الطَّيِّبَ- الَّا اخَذَهَا الرَّحْمانُ بِيَمينِهِ وَ انْ كانَتْ تَمْرَةً فَتَربُو مِنْ كَفِّ الرَّحْمانِ فِى الرَّحْمانِ حَتَّى تَكُونَ اعْظَمُ مِنَ الْجَبَلِ؛

هيچ كس از شما صدقه‌اى از مال حلال نمى‌پردازد- و البتّه خداوند جز حلال قبول نمى‌كند- مگر اين كه خداوند آن را با دست خود مى‌گيرد، حتّى اگر يك دانه خرما باشد، سپس در دست خدا نمو مى‌كند تا بزرگتر از كوه شود!» [1]

اين حديث كه تشبيه و كنايه پرمعنايى در بردارد اهمّيّت فوق‌العاده اين عبادت بزرگ، و ارتباط مستقيم آن را با خدا و مسائل معنوى روشن مى‌سازد.

در ششمين آيه، به يكى ديگر از عبادات مهم و معروف، يعنى ذكر خدا اشاره شده و از تأثير عميق آن در آرامش دلها، سخن مى‌گويد؛ مى‌فرمايد: آنان كسانى هستند كه ايمان آورده‌اند، و دلهايشان به ياد خدا مطمئن (و آرام) است، آگاه باشيد با ياد خدا دلها آرامش مى‌پذيرد!

(الَّذِينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ الا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ)

آرامش دل هميشه توأم با توكّل بر خدا، و عدم وابستگى به مادّيات و عشق به زرق و برق دنيا و آز و طمع و بخل و حسد است. چرا كه اگر اين صفات رذيله در دل باشد، آرامشى در آن نخواهد بود. بنابراين، ياد خدا مى‌تواند اثر عميقى در دور ساختن‌

[1]. صحيح مسلم، جلد 2، صفحه 702 (طبع بيروت)