بخش اوّل را حكمت نظرى‌ مى‌ناميدند، و آن را به سه شاخه تقسيم مى‌كردند.

1- فلسفه اولى‌ يا حكمت الهى‌ كه درباره احكام كلّى وجود و موجود و مبدأ و معاد صحبت مى‌كرد.

2- طبيعيّات‌ كه آن هم رشته‌هاى فراوانى داشت.

3- رياضيّات‌ كه آن هم شاخه‌هاى متعدّدى را در بر مى‌گرفت.

امّا قسمتى كه مربوط به افعال انسان است، آن را حكمت عملى‌ مى‌دانستند و آن نيز به سه شاخه تقسيم مى‌شد.

1- اخلاق و افعالى‌ كه مايه سعادت يا بدبختى انسان مى‌شود و همچنين ريشه‌هاى آن در درون نفس آدمى.

2- تدبير منزل‌ است كه مربوط است به اداره امور خانوادگى و آنچه تحت اين عنوان مى‌گنجد.

3- سياست و تدبير مُدُن‌ كه درباره روشهاى اداره جوامع بشرى سخن مى‌گويد.

و به اين ترتيب آنها به اخلاق شكل فردى داده، آن را در برابر «تدبير منزل» و «سياست مُدن» قرار مى‌دادند.

بنابراين «علم اخلاق» شاخه‌اى از «فلسفه عملى» يا «حكمت عملى» است.

ولى امروز كه علوم شاخه‌هاى بسيار فراوانى پيدا كرده و به همين دليل از هم جدا شده است، فلسفه و حكمت غالباً به همان معنى حكمت نظرى و آن هم شاخه اوّل آن، يعنى امور كلّى مربوط به جهان هستى، و همچنين مبدأ و معاد اطلاق مى‌شود. (دقّت كنيد)

در اين كه‌ حكمت نظرى‌ با ارزشتر است يا حكمت عملى‌، در ميان فلاسفه گفتگو است، گروهى اوّلى را با ارزشتر مى‌دانستند و گروهى دومى را، و اگر ما از زاويه‌هاى مختلف نگاه كنيم حرف هر دو گروه صحيح است كه فعلًا جاى بحث آن نيست.

درباره رابطه «فلسفه» و «اخلاق» باز هم به مناسبتهاى ديگر به خواست خدا سخن خواهيم گفت.