روشن خويش رهبرى و هدايت مى‌كنيم».

چنان كه ملاحظه مى‌كنيم مشيّت و اراده خدا بى‌حساب نيست، نه بى‌حساب توفيق هدايت به كسى مى‌دهد و نه بى‌حساب توفيقش را از كسى سلب مى‌كند.

آنها كه در راه او جهاد كنند، به جنگ مشكلات بروند، با هواى نفس به مبارزه برخيزند، و در برابر دشمنان بيرونى مقاومت و سرسختى نشان دهند، خداوند وعده هدايت آنها را داده است و اين عين عدالت است.

و امّا آنها كه «ظلم و ستم» بنياد كنند، و در طريق اسراف و شك و ترديد و ايجاد وسوسه در دل‌ها، گام بگذارند، خدا توفيق هدايت را از آنها سلب مى‌كند، قلبشان بر اثر اين اعمال، تاريك و ظلمانى مى‌گردد، و توفيق رسيدن به سرمنزل سعادت نصيبشان نخواهد شد. و اين است معنى گمراه ساختن پروردگار كه نتيجه اعمال ما را در اختيار ما مى‌گذارد و اين نيز عين عدالت است. (دقّت كنيد)

3- علم ازلى علت عصيان كردن!

آخرين مطلبى كه در بحث جبر و اختيار طرح آن را لازم مى‌بينيم بهانه‌اى است كه بعضى از جبرى‌ها به عنوان علم ازلى خداوند مطرح كرده‌اند.

آنها مى‌گويند: آيا خدا مى‌دانسته است كه فلان شخص در فلان ساعت مرتكب قتل نفس يا نوشيدن شراب مى‌شود؟ اگر بگوييد نمى‌دانسته، علم خدا را انكار كرده‌ايد، و اگر بگوييد مى‌دانسته بايد