ابن خراش، مؤلّف كتابى در جرح و تعديل بوده است و ذهبى، وى را از جهت سختگيرى در جرح و نقد رجال، به ابو حاتم رازى تشبيه كرده است.[1]

15. نسايى‌

ابو عبد الرحمان احمد بن شعيب بن على خراسانى نَسايى، صاحب كتاب حديثى السنن الكبرى و السنن الصغرى‌[2]، به سال 215 هجرى در نَسا (از شهرهاى خراسان) تولّد يافت و به سال 303 هجرى در رَملَه (از شهرهاى فلسطين) و به قول برخى ديگر در مكّه درگذشت.

نسايى، ابتدا در كودكى از علماى بزرگ شهرش حديث شنيد و سپس در حالى كه پانزده سال بيشتر نداشت، براى كسب علم و ملاقات با مشايخ، به حجاز و عراق و مصر و شام و جزيره مسافرت كرد و سرانجام در مصر اقامت گزيد.

وى از حافظان حديث و بسيار جليل القدر و متعبّد بوده است و امام اهل حديث و فقها در مصر و بلكه عصر خود به شمار آمده است. در احوال رجال نيز وى داناترين محدّث زمان خود بوده است، چنان كه ذهبى گفته است:

در ابتداى سال 300 هجرى، هيچ كس حافظتر از نسايى نبوده و او در احاديث و ايرادهاى آنها و رجال اسناد آنها ماهرتر از مسلم و ابو داوود و ابوعيسى ترمذى و هم‌تراز بخارى و ابو زرعه بوده است.

با وجود كثرت اطّلاع نسايى بر احوال رجال و مهارت وى در علم جرح و تعديل، ذهبى و ابن حجر، وى را در جرح و نقد رجال، از سختگيران به‌

[1]. ر. ك: فتح المنّان بمقدمة لسان الميزان، ص 283. نيز، ر. ك: تاريخ بغداد، ج 10، ص 278- 280( ش 5398)؛ تذكرة الحفّاظ، ج 2، ص 684- 685( ش 705)؛ سير أعلام النبلاء، ج 13، ص 508- 510( ش 253)؛ طبقات الحفّاظ، ص 318( ش 682).

[2]. اين كتاب كه به المجتبى معروف است، تلخيص و تهذيب كتاب السنن الكبرى و از اصول ششگانه‌حديثى معتبر اهل سنّت است.