درآورد، ناچار شد در آخر كار با گرد آوردن عالمان شيعه و سنّى از سراسر ايران و مواجهه آنان با شيخ الاسلام و برخى ديگر از عالمان عثمانى، نوعى توافق ميان آنان پديد آورد تا شايد بتواند از دامنه اختلاف‌ها بكاهد و از حالت دشمنى و خصومت را كه در اين ميان وجود داشت، بكاهد. اين تلاش نادر به سال 1156 ق، در بغداد به انجام رسيد. امّا عالمان عثمانى دست به دست ديگر مردم آن سرزمين دادند و از تمكين نسبت به قرارداد بين عالمان شيعه و سنّى سر باز زدند.[1]

با وجود احترام ظاهرى نادر شاه نسبت به عالمان دينى شيعه، وضعيت فرهنگى- اجتماعى جامعه چندان مطلوب نبود و دانشمندان شيعه، امنيت جانى نداشتند و نادر با كمترين بهانه با گزارش‌هاى نارواى توطئه‌گران، آنان را به شهادت مى‌رساند. در اين باره، مى‌توان از شهادت عالمانى مانند علّامه ميرزا محمّد حسين پير، قاضى ارتش نادر، ياد كرد. وى از شكوه و جلال و هوش سرشار برخوردار بود و نادر به سبب اين ويژگى‌ها، قصد كشتن او را كرد، بدين ترتيب كه او را از سمت قضا بر كنار كرد و به حكومت اصفهان گمارد و پس از يك سال به بهانه‌اى او را در سال 1159 ق، به شهادت رساند.

همچنين، محمّد زكى بن ابراهيم، دانشمند و خطيب كرمانشاهى (م 1159 ق)، محمّد رضا شيرازى از نوادگان ملّا صدرا (م 1161 ق) و سيّد نصراللَّه بن حسين حائرى معروف به سيّد شهيد (م 1154 ق)، توسط نادر به شهادت رسيدند.[2]

در دوره جانشينان نادر نيز كه همچنان درگير رقابت و كشمكش‌هاى نظامى بودند، تحوّل چشمگيرى در امور اجتماعى و فرهنگى ايران، مشاهده نمى‌شود.

[1]. همان، ص 115- 116.

[2]. شهداء الفضيلة( شهيدان راه فضيلت)، ص 342، 375، 392 و 394.