دوره زنديه‌

افراد ايل زند، پيرو آيين تشيّع بودند. كريم‌خان، مؤسّس زنديه نيز خود، مردى متديّن و پايبند به حفظ آداب و مراسم مذهبى بود و حتّى به تقليد شاهان صفوى، در ايّام محرّم، مراسم سوگوارى بر پا مى‌كرد.

كريم‌خان، گرچه مردى متديّن بود، ولى در امور مذهبى، تعصّب چندانى نداشت و مانند شاهان دوره آخر صفويه، باورهاى شخصى او به مقاصد سياسى زيانى نمى‌رساند. وى، پيروان تمام اديان را محترم مى‌شمرد و از لحاظ پيمان‌هاى اجتماعى و مقرّرات كشورى، ميان افراد ملّت، فرقى نمى‌گذاشت.

بنا به گفته بيشتر تاريخنگاران، كريم‌خان، خواندن و نوشتن نمى‌دانست؛ ولى نسبت به دانشمندان، رفتارى احترام آميز داشت و بويژه به عرفا و مشايخ ايشان، بسيار دلبسته بود. همچنين، وجود برخى از وزراى دانش دوست، مانند: محمّد حسين فراهانى، متخلّص به «وفا» كه به همراه ميرزا محمّد جعفر، از منشيان قديم نادرشاه، امور كشور را اداره مى‌كرد، در ترويج علوم و معارف در آن زمان، بى‌تأثير نبود.

كريم‌خان، پس از استقرار حكومت خود، جز گشودن بصره، كار نظامى ديگرى نكرد؛ بلكه بيشتر اوقات خود را در شيراز، صرف خوشگذرانى مى‌كرد و در رفاه حال مردم مى‌كوشيد و همين كوشش وى در فراهم آوردن آسايش مردم و دفع بيداد از ايشان، او را نزد هم زمانانش دوست داشتنى و از ديد تاريخ، سر بلند و نيك نام ساخته است.[1]

سلسله زنديه، از سال 1163 تا 1193 ق، بر تمام ايران، به استثناى خراسان كه در دست شاهرخ افشارى بود، حكومت مى‌كرد. پس از مرگ كريم‌خان در سيزدهم صفر

[1]. گنجينه تاريخ ايران، ج 12، ص 488، 494- 495؛ تاريخ ايران، ص 748.