محكم و متشابه، نص، مجمل، مبيّن، مقبول، مردود، مشكل، مضطرب، موضوع)، مربوط به اوصاف متن احاديث است. اين نكته، دقيق بودن ديدگاه ياد شده را مخدوش مى‌سازد.

دراية الحديث را قواعد الحديث، اصول الحديث، ومصطلح الحديث مى‌نامند.

وجه نامگذارى آن به قواعد الحديث يا اصول الحديث، اين است كه به بيان اصول و قواعد كلّى خاص علم حديث (حديث‌شناسى) مى‌پردازد. ناميدن آن به مصطلح الحديث نيز از باب نامگذارى كُلّ به جزء است؛ چون مصطلح الحديث، بخشى از مباحث اين علم (اقسام حديث) را در برمى‌گيرد.[1]

پاره‌اى از كتاب‌هاى مربوط به درايه كه در دو قرن دوازدهم و سيزدهم نگارش يافته‌اند، عبارت است از:

1. سبب الإختلاف فى الأخبار و بيان طريق جمعها، از محمّد على بن ابى طالب لاهيجى (م 1180 ق).[2]

2. ثمرات النظر فى علم الأثر، از سيّد محمّد بن اسماعيل امير (م 1182 ق). در معناى بدعت، غلوّ، فسق، عدالت و امثال اينها و در واقع، ردّ گفته‌هاى ابن حجر عسقلانى در شرح نخبة الفكر است.[3]

3. شرح دراية الحديث (شرح الوجيزه)، از عبد النبى بن [محمّد] مفيد بحرانى شيرازى (ق 12 ق)[4].[5]

4. نهاية الدراية فى شرح الوجيزة للبهائى‌، از محمّد بن عنايت احمد كشميرى‌

[1]. ر ك: اصول الحديث، ص 9- 10.

[2]. مفاخر اسلام، ج 7، ص 207- 251.

[3]. فهرست نسخ خطّى كتاب‌خانه آية اللَّه مرعشى، ج 13، ص 214( ش 5014).

[4]. اصل او از بحرين و ساكن شيراز است. در آن جا امام جمعه بود و اين مسئوليت در خاندان او باقى ماند( طبقات أعلام الشيعة، ج 6، ص 476؛ الذريعة، ج 13، ص 234).

[5]. الذريعة، ج 13، ص 234.