حديثى شيعه، رشد همگونى يافت و در نتيجه تلاش‌هاى دانشمندان بزرگ شيعه، مانند علّامه مجلسى و ديگران در نشر علوم اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام، معارف دينى در ميان توده‌هاى مردم مسلمان، رواج و گسترش درخورى پيدا كرد و بسيارى از زمينه‌هاى انحراف، از ميان رفت.

فقها و محدّثان، با بهره‌گيرى از امكانات سياسى موجود، تلاش گسترده‌اى را براى تبويب و تنظيم مجموعه‌هاى روايى و تشريح مسائل فقهى آغاز كردند و اصفهان، به صورت مركز فعّال و پُر تحرك تشيّع، نياز علمى و فكرى بخش‌هاى مختلف جهان شيعه را تأمين مى‌كرد.

پس از مرگ شاه سليمان، امرا، پسر بزرگ او سلطان حسين ميرزا را در سال 1106 ق، به سلطنت رساندند و چون وى شخصى ضعيف النفس، بردبار و بسيار محجوب بود، بدين ترتيب، آنان مى‌توانستند در سايه بى‌كفايتى او، هر گونه كه بخواهند رفتار كنند.[1]

با وجود اين، در چند سال اوّل حكومت شاه سلطان حسين، به سبب قدرت معنوى و علمى و توان اجتماعى علّامه مجلسى، نيروى مذهبى نسبت به دربار، برترى يافت،[2]

چنان كه به خواست علّامه، شاه دستور داد شراب‌خانه‌ها تعطيل شود و در اصلاح اوضاع اخلاقى جامعه، تلاش‌هايى صورت گرفت؛ امّا با نقشه درباريان، شاه به شرب خمر وا داشته شد و سپس، اسير آن گرديد و بساط عيش و نوش، ديگر بار در دربار برقرار گشت. علاوه بر درباريان، فحشا و منكرات در ميان عامّه مردم نيز رواج يافت.

شاه سلطان حسين، در شرايطى بر تخت سلطنت نشست كه اخباريان بر مسند قضا نشسته و بر مساجد و مدارس، مسلّط بودند و گرايش صفويان به اخباريان و فشار آنان نسبت به اهل عقل و عرفان، و متّهم كردن آنان به كفر و الحاد و بدعت،

[1]. رك: تاريخ ايران، ص 700- 722.

[2]. رك: حديث پيمانه، ص 91- 94.