هيجانات و يا تابع محض كسانى مى‌كند كه اتفاقاً بر هيجانات خود، مسلّطاند و از هيجان‌زدگى ديگران، نان مى‌خورند و بهره مى‌برند.

تفكّر منطقى و كرامت نفس‌

ديدگاه تفكّر عاقلانه، بر «كرامت نفس» انسان تأكيد دارد و ارزشمند بودن انسان را در گرو تعقّل و تفكّرِ منطقى مى‌داند و بس. جوانى كه عاقلانه مى‌انديشد، در بينش خود، بين «خوب بودن» يا «بد بودنِ» احساسات و عملكردها با «خوب بودن» يا «بد بودن» شخصيت خود، فرق مى‌گذارد. گاه ممكن است انسان، احساسات و عملكردهاى بدى داشته باشد؛ ولى اين، دليل نمى‌شود كه فرد فكر كند كه آدم بدى است؛ چرا كه مى‌تواند جبران كند و خود را با تلاش و كوشش، از مهلكه هيجان‌زدگى و عملكرد بد، نجات دهد.

بنا بر اين، تفكّر و تعقّل منطقى- كه در قرآن، بسيار بدان تأكيد شده است- به ما كمك مى‌كند كه هر تصوّر و تفكّرى كه درباره خود و ديگران داريم، عاقلانه، منطقى و همه‌جانبه باشد و از ارزيابى غلط و مقايسه‌هاى نابه‌جا و غيرعلمى درباره خود و ديگران پرهيز كنيم؛ با عينك خوش‌بينى به همه نگاه كنيم و همه را مخلوق خوب خدا بدانيم و بپذيريم كه نبايد به‌خاطر «داشتن» يا «نداشتنِ» امكانات يا توانايى‌ها و يا ضعف‌ها و كمبودها و يا گفتارها و رفتارهاى مختلف، خود يا ديگران را دائم سرزنش كرد. بايد عاقلانه و آرام و با تدبير، ضعف‌ها و نقص‌ها را برطرف كرد.

بايد ابتدا احساسات و هيجان‌هاى خود را صادقانه بپذيريم و سپس فكر كنيم و علاقه‌مند شويم و كنجكاوى كنيم و علّت هر رفتار و حادثه را كشف كنيم، تا برخوردى منطقى و مناسب با آن داشته باشيم. اگر كسى در خيابان، به ما تنه محكمى زد، بلافاصله به او پرخاش نكنيم. احتمال بدهيم كه او ممكن است دنبال كارى باشد كه اگر به آن نرسد، موجب وارد آمدن صدمه جانى يا مالى به انسانى بشود. نبايد زود عصبى شويم و به او پرخاش كنيم. دنيا كه به‌