قانونىِ همه هوس‌هاى خويش باشد، نيز در ابتدا به مكروهات و سپس به حرام و گناه، كشيده خواهد شد. در حديثى چنين آمده است:

كسى كه بر لب پرتگاه حركت كند، ممكن است بلغزد و به درون آن سقوط كند.[1]

صبر و خويشتندارى در برابر هوس‌

ترديدى نيست كه يك انسان خردمند، فايده‌هاى صبر و نتايج خوبِ كوتاه‌مدّت و درازمدّت آن را بر پيامدهاى سوء هوسرانى و نتايج نامطلوب آن، ترجيح مى‌دهد. در اين صورت، پايگاه صبر، يك پايگاه هشيارانه و آگاهانه و يك روش ارادى و اختيارى در زندگى است كه در خلال آن، تحمّل سختى‌ها بر هوسرانى‌ها مى‌چربد.

اگر مزيّت‌هاى عقل- كه انسان را به صبر و خويشتندارى وا مى‌دارد-، با هوا و هوس، مقايسه گردد، فرودستى و پستى هوس براى ما كشف مى‌شود؛ هوسى كه همواره انسان را از صبر و خويشتندارى باز مى‌دارد.

به طور كلّى، اگر انسان، صبور و خويشتندار باشد، بدون هوشيارى و ناخودآگاه، فرمانبردار اميال درونى خويش نمى‌شود؛ بلكه قبل از انجام دادن هر كار، در پاسخ به خواسته‌ها و هوس‌هايش، هشيارى و آگاهى لازم را به كار مى‌بندد و نتايج آن را در نظر مى‌گيرد. بدين ترتيب، اگر برآوردن آن ميل و هوس را نامعقول و نامشروع ببيند، با صبر و خويشتندارى در مقابل خواسته‌اش مى‌ايستد و آن را سركوب مى‌نمايد و يا برآوردنِ آن را به زمان و مكان معقول و مناسبش حواله مى‌كند.

[1]. همان، ج 73، ص 29