وقتى خدا به انسان كمك كند، مبارزه با هوا و هوس، با تمام مشكلاتش براى او آسان مى‌شود، هرچند اين كار، در آغاز، مشكل به نظر برسد. اگر انسان به نظارت بر هوس‌هايش و مديريت خواست‌هاى غريزى‌اش (كه همان سُلوك الى اللَّه است) ادامه دهد و از خدا نيز توفيق استقامت و پايدارى بخواهد، حتماً به پيروزى خواهد رسيد.

در ادامه، به ارائه راه‌كارهايى براى مقاومت در برابر هوس‌ها و اداره كردن آنها خواهيم پرداخت.

مبارزه‌اى آرام در مقابل هوس‌ها

به طور كلّى، راه تقويت اراده انسان و كنار زدن هوا و هوس از پايگاه مديريت اراده انسان و بيرون راندن آن از جايگاه عقل، تمرين در پاسخ ندادن به خواسته‌هاى نامعقول نفْس و به عبارت ديگر، هوس‌هاى خطرناكى است كه انسان را از مسير زندگى سالم، خارج مى‌كنند. البته اين تمرين بايد به گونه‌اى باشد كه انسان بتواند آن را ادامه دهد، نه اين كه كار سخت و دشوارى را با سرعت و شدّت فراوان شروع كند و از ادامه آن، بازماند.

انسان بايد آرام آرام، با هوس‌هاى پوچ و باطل خود- كه فرودستى و پستى آنها را هر عقل سالمى مى‌پذيرد-، به مخالفت برخيزد و در ابتدا، از خواسته‌هاى محدودى آغاز كند و به آنها پاسخ ندهد تا به تدريج و بعد از مدتى، چنان بر نفْس خويش مديريت يابد كه بتواند در برابر هيچ يك از خواسته‌هاى حيوانى و طبيعى زودگذر (هرچند هم تشخيص آنها دشوار باشد و ظاهرشان آراسته) تسليم نگردد.

به طور كلّى، هرگونه خروج از اعتدال، افتادن به دام هوس‌ها را به همراه دارد. اگر انسان بخواهد دائماً به دنبال لذّت‌هاى حلال و برآوردن مشروع و