كرده است.[1] بنده شهوت، براى ترقّى و پيشرفت، راهى بس دشوار در پيش دارد.[2] چه بسا لذّت‌هاى پست و شهوت‌هاى حرام كه آدمى را از رسيدن به مراتب عالى باز مى‌دارند؛[3] چرا كه شهوت، در حقيقت، كودكى و بى‌خردى است‌[4] و شهوتران، همانند كودكان، به خاك‌بازى مشغول است و از خاك‌بازى تا مدارج عالى انسانى، فاصله‌اى بسيار طولانى وجود دارد.

4. محروميت از بصيرت‌

بعضى چيزها را با چشم سر بايد ديد و بعضى را با چشم دل. انسان هم به «بَصَر (چشم)» نياز دارد و هم به «بصيرت (بينش)». بصر، امور مادى را مى‌بيند و بصيرت، امور معنوى را. آنچه ديدن را براى «بصر» ممكن مى‌سازد، اشعه‌هاى نور است و آنچه ديدن را براى «بصيرتْ» ممكن مى‌سازد، نور باطن است.

همچنين برخى صداها را با گوش سر بايد شنيد و برخى را با گوش دل.

كسى كه اهل شهوت باشد، گوش دل او كر و چشم دل او كور مى‌شود[5] و كسى كه چنين شود، خود را از لذّت شنيدنى‌ها و ديدنى‌هاى بسيارى- كه فقط با گوش و چشم دل، قابل شنيدن و ديدن‌اند-، محروم ساخته است.

همچنين در مسير سعادت، نياز فراوانى به تشخيص راه از چاه است.

جداسازى درست از نادرست، و حق از باطل، عامل سعادت و مشخّص نبودن مرز ميان اين امور، مايه شكست و ناكامى و بدبختى است. آن نيرويى كه توان فرق گذاشتن ميان اين امور را دارد و انسان را از تشخيص درست، بهره‌مند مى‌سازد، «تقوا» نام دارد[6] و دشمن تقوا شهوت است. شهوت و تقوا با يكديگر جمع نمى‌شوند. دلى كه خانه شهوت باشد، جايگاه تقوا نيست.[7]

[1]. همان، ح 7957

[2]. شرح نهج‌البلاغة، ابن ابى الحديد، ج 20، ص 258، ح 24

[3]. غررالحكم، ح 6937

[4]. همان، ح 142

[5]. همان، ح 3849 و 9168 و 8352

[6]. قرآن كريم يكى از فوايد تقوا را برخوردار شدن از نيروى« فرقان» يا قدرت تميز ميان حق وباطل مى‌داند( سوره انفال، آيه 29)

[7]. تنبيه الخواطر، ج 2، ص 122