ابن زينب (ابن ابى زينب) نعمانى؛ محدّث، مفسّر و متكلّم. زادگاه و سال وفات نعمانى، معلوم نيست؛ ولى به قرينه تاريخ‌هايى كه خود در كتاب‌ الغيبة ذكر كرده، وى در سال 313 ق، در شيراز بوده‌[1] و پس از آن به بغداد رفته‌[2] و در سال‌هاى 327 تا 333 ق، در آن جا اقامت داشته است.[3] نعمانى در سال 333 ق، به بلاد شام رفت و در آن جا در ديار طبريه، دمشق و حلب، با مشايخ حديث آن نواحى ديدار كرد و سرانجام در شهر حلب و شايد در سال 342 ق، وفات كرد.[4] نعمانى از مشايخ گران‌مايه اماميه، و معروف به امانتدارى و گستردگىِ حديث بود.[5] وى از مشايخ زيديه و اهل سنّت نيز حديث شنيد.[6] ابو غالب رازى‌[7] و ابو الحسن محمّد بن على شجاعى (بجلى)،[8] از وى روايت كرده‌اند.

تأليفات‌

نعمانى در زمينه غيبت امام دوازدهم، تفسير، كلام و فقه، كتاب تأليف كرد. در مصادر، شش كتاب به وى نسبت داده شده است.[9] آثار ناياب: 1. الفرائض‌، 2. الردُّ على الإسماعيلية.

اثر چاپى: 3. الغيبة، 4. التفسير.

آثار نايابى كه مطالبشان، در منابع بعدى گزارش شده است: 5. كتاب‌ التسلّى‌، كه‌

[1]. الغيبة، ص 62.

[2]. رجال النجاشى، ص 383.

[3]. الغيبة، نعمانى، ص 18، 37، 134، 149 و 286.

[4]. الغيبة، نعمانى، ص 18، مقدّمه محقّق.

[5]. رجال النجاشى، همان جا؛ خلاصة الأقوال، ص 162؛ أمل الآمل، ج 2، ص 233.

[6]. الغيبة، نعمانى، ص 102- 107؛ نيز، ر. ك: الغيبة، نعمانى، ص 14- 15، مقدمّه محقّق.

[7]. رسالة أبى غالب، ص 96 و 179.

[8]. الغيبة، نعمانى، ص 18.

[9]. رجال النجاشى، همان جا؛ معالم العلماء، ص 153؛ أمل الآمل، همان جا؛ بحار الأنوار، ج 1، ص 15؛ فرج المهموم، ص 95.