در تحقيق اين كتاب، از چند نسخه خطّى و چاپى استفاده شده، كه عبارت‌اند از:

نسخه كتاب‌خانه دكتر حسين محفوظ در كتاب‌خانه دانشكده ادبيات دانشگاه بغداد (تاريخ كتابت: 982 ق)، نسخه كتاب‌خانه سيّد حسن صدر در كاظميه، نسخه كتاب‌خانه امام رضا عليه السلام در مشهد (تاريخ كتابت: 1064 ق)، نسخه كتاب‌خانه دانشگاه الأزهر در قاهره، نسخه كتاب‌خانه ملك، در تهران، و نسخه‌اى متعلّق به سده دهم، كه در كتاب‌خانه سيّد محمّد على روضاتى در اصفهان است.[1] كتاب‌ المجازات النبوية، بارها چاپ شده است؛ از جمله، در مطبعة الآداب در بغداد، به سال 1328 ق، و با تحقيق محمود مصطفى و طه محمّد زينى و شيخ رضا استادى. اين كتاب با همين عنوان، در مصادر، ذكر شده‌[2] و انتساب آن به شريف رضى، معروف است. گويا شريف رضى، مجازات الآثار النبوية را هم زمان با تأليف‌ نهج‌ البلاغة نگاشته است؛ به اين قرينه كه در باره استعاره موجود در حكمت 466 نهج البلاغة:

«العين وكاء السه»، متذكّر مى‌شود كه در كتاب موسوم به‌ مجازات الآثار النبوية، سخن گفته شده و همچنين، در چند جاى‌ المجازات‌ (ص 22، 41، 161، 223 و 252)، به‌ نهج البلاغة ارجاع داده است.

اين‌كتاب در زمينه فقه‌الحديث، با رويكرد تأكيد بر وجوه بلاغى‌و آرايه‌هاى ادبى در احاديث پيامبر صلى الله عليه و آله، تأليف شده است. مؤلّف، احاديث كتاب را از كتب معروف غريب الحديث، كتب مشهور مغازى و مسانيد صحيح، گرد آورده‌[3] و تصريح نموده كه طريق وى به اين احاديث، از طريق روايت و اجازه و يا قرائت بر مشايخ خود بوده است.[4] سيّد رضى در اين كتاب، به بيان گونه‌هاى ادبى و بلاغى مجاز، استعاره، كنايه و تشبيه در احاديث پيامبر صلى الله عليه و آله پرداخته و معمولًا در ذيل هر حديث، وجوه مختلف‌

[1]. تراثنا، ش 5، ص 45- 46.

[2]. رجال النجاشى، ص 398؛ أمل الآمل، ج 2، ص 261؛ بحار الأنوار، ج 1، ص 11؛ الغدير، ج 4، ص 195؛ الذريعة، ج 1، ص 358.

[3]. المجازات النبوية، ص 12.

[4]. همان.