به قاضى نعمان، معروف است البته به گزارش محمّد باقر مجلسى، اين كتاب به شيخ صدوق نيز نسبت داده شده؛ ولى سخن او، اشتباه است و به سبب تشابه در عنوان بوده است.[1] با اين حال، اعتبار و جايگاه ارزشى‌ دعائم الإسلام‌، محكم و بدون ترديد نيست.

محمّد باقر مجلسى و ميرزا حسين نورى، آن را معتبر دانسته‌اند و در برابر، صاحب‌ جواهر و سيّد ابو القاسم خويى، در اعتبار آن ترديد كرده‌اند.[2] نسخه چاپى كتاب‌ دعائم الإسلام‌، در دو مجلّد، شامل مقدّمه محقّق كتاب و اصل است. مقدّمه محقّق، اين مطالب را در بر دارد: شرح حال مؤلّف، اشاره به موضوع تأليف و سامان و ترتيب كتاب، و معرّفى نسخه‌هاى خطّى آن اصل كتاب، در دو بخش فراهم آمده است: بخش نخست، حاوى مباحث نظرىِ ناظر به عقايد و فقه عبادى است و بخش دوم، درباره معاملات است.

كتاب‌ دعائم الإسلام‌، با الهام مستقيم از روايت معروف به دعائم سبعه (منسوب به امام صادق عليه السلام) تأليف شده است. در اين حديث، اساس اسلام هفت چيز دانسته شده و از همين روست كه قاضى نعمان در كتاب ياد شده، به تبيين اين هفت پايه- شامل:

ولايت، طهارت، نماز، حج، جهاد، روزه و زكات- پرداخته است. البته او دامنه مباحث را از اين هفت امر، فراتر برده و در آغاز بخش يا جزء نخست كتاب- كه به دعائم سبعه اختصاص دارد-، مطالبى را از باب ضرورت و اهميّت، درباره ايمان مطرح كرده است؛ از جمله: تعريف ايمان، اهميّت ايمان، تفاوت ايمان و اسلام و ... در جزء دوم، به موضوع معاملات پرداخته و در اين مبحث، 25 كتاب را ذكر كرده است.

در جزء اوّل كه درباره عبادت است، اين مطالب آمده است: الإيمان (مطابق آموزه‌هاى مذهب فاطمى)، الطهارة، الصلاة- كه شامل جنائز نيز مى‌شود-، الزكاة، الصوم، الحج، الجهاد. اين هفت چيز، دعائم هفتگانه شناخته مى‌شوند. مطالب جزء

[1]. بحار الأنوار، همان جا.

[2]. معجم رجال الحديث، همان جا.