شيخ مفيد در اين كتاب، به رسم بسيارى از مؤلّفان، كتاب را با نام خود آغاز كرده و گفته است:

قال محمّد بن محمّد بن النعمان: حدّثنى أبو غالب و جعفر بن قولويه عن محمّد بن يعقوب ....[1]

او پس از خطبه، روايات كتاب‌ الاختصاص‌ ابو على، روايات كتاب‌ فضائل أمير المؤمنين عليه السلام‌ ابن دأب، كتاب‌ الجنّة والنار سعيد بن جناح و تراجم و شرح حال و فضايل و مدايح گروهى از رجال و مطالب پراكنده ديگر را آورده است.

تكرار اسم جعفر بن حسين مؤمن در آغاز بسيارى از اسانيد كتاب، قرينه بر انتساب‌ الاختصاص‌ به وى دانسته شده است.[2] ولى اين قرينه، ناتمام است؛ چراكه در مصادر كتاب‌شناسى، الاختصاص‌ در شمار تأليفات او ذكر نشده است. جعفر بن حسين مؤمن، مكنّا به ابو محمّد، همان جعفر بن حسين بن على به شهريار مؤمن قمى (م 340 ق) كه از قم به كوفه رفت و در آن جا در گذشت. براى وى، تنها دو كتاب‌ المزار و النوادر را ذكر كرده‌اند. گويا شيخ مفيد، احاديث جعفر بن حسين مؤمن را از يكى از اين دو كتاب، استخراج كرده است.

برخى با اشاره به ناسازگارى شمارى از احاديث‌ الاختصاص‌ با آموزه‌هاى كلامى شيخ مفيد در ديگر آثارش، در انتساب اين كتاب به شيخ مفيد، ترديد كرده‌اند.[3]

به هر روى، نسخه چاپى الاختصاص، شامل مقدّمه كوتاه محقّق، مقدّمه مؤلّف و اصل كتاب است. در مقدّمه محقّق، به نسخه‌هاى خطّى قابل اعتماد، جايگاه علمى الاختصاص و برخى از روايات آن- كه در شمار اخبار غريب، شناخته مى‌شوند-، اشاره شده است. به موجب اين مقدّمه، شايد نام‌گذارى كتاب به «اختصاص»، به جهت‌

[1]. همان، ص 1.

[2]. كشف الحجب و الأستار، همان جا.

[3]. مقالات فارسى كنگره مفيد، ج 55، ص 200- 260.