مورد بحث را مقبول شمرده، به مضمون اين احاديثْ صحّه مى‌گذارد، و در پايان مى‌نويسد:

در پايان، به راحتى مى‌توان نتيجه گرفت كه فزونى عقل در مردان، در كنار فزونى عاطفه در زنان، بسيار واضح است. حكمت خداوند در خلقت و آفرينش، ايجاب مى‌كند كه اين تفاوت وجود داشته باشد و اين جهت، مورد تأييد روايات و گفتار عالمان دينى است.[1]

***

در اين تأمّل و درنگ، نكاتى گوشزد مى‌شود؛ شايد كه مفيد افتد! در همين جا، انديشمندان را به داورىِ علمى مى‌خوانيم، تا از سرِ انصاف و داد به «دفاع» و «نقد» بنگرند.

اينك نقد ما:

يك. نويسنده محترم، در شماره دوم مجلّه علوم حديث‌[2]

، دفاع از حديث را براى مقابله با چند نادرست، هدف خويش قرارداد:

1. مسكوت گذاشتن احاديث، در عرصه‌هاى مختلف علمى.

2. اصل قرارندادن احاديث و نگرش تبعى به آنها.

3. تحميل تفسير بر روايات.

4. پذيرش مطلق احاديث.

5. نگرش تك سويى، جزئى و مُثله‌اى به روايات.

6. طرد سريع احاديث.

اين اصول، بسيار متقن و قابل دفاع‌اند؛ امّا به نظر مى‌رسد برخى دفاع‌ها نيز به كنار گذاردن همين اصول، منتهى خواهدگشت؛ به اين ترتيب كه: مطلق احاديث،

[1]. علوم حديث، ش 3، ص 154.

[2]. همان، ش 2، ص 79.