أعاذ اللَّه الفقه من أمثال هذه الخرافات‌.[1]

همچنين آية اللَّه سيّد ابوالقاسم خويى واژه «عيدين» را در حديث منع خروج زن از منزل، مَثَل دانسته و به «جمعه» و «جماعات» نيز تعميم داده است.[2]

بسيارى از فقيهان، روايات مربوط به سَلَس البول‌[3]

را كه چگونگى جلوگيرى از سرايت نجاست را آموخته، به نمونه‌هايى مشابه (كه در حديث نيامده) تعميم داده‌اند.[4]

به هر تقدير، اين قاعده، باب واسعى دارد و تعمّق و تدبّر بيشتر در آن، به گره‌گشايى‌هاى بسيار مى‌انجامد.

نكته پايانى‌

در پايان، ياد آور مى‌شود كه اين قاعده، ميان دو لغزشگاه قرار گرفته است؛ صراط مستقيمى است كه «ادَقُّ من الشّعر وأحَدُّ من الحديد»! فرزانگان، آن را چون برق مى‌پيمايند و افراد تازه كار، به خويش آسيب مى‌رسانند و گاه به سرنوشت سقوط، گرفتار مى‌شوند.

به گمان ما، رعايت برخى معيارها مى‌تواند از لغزش در اين راه بكاهد:

الف. توجّه به تعليل‌هاى موجود در احاديث، قرينه مناسبى براى به كار گرفتن اين قاعده است. به عنوان مثال، در روايات اجراى قصاص با شمشير، اين تعليل‌هاى آموزنده آمده است:

[1]. جواهر الكلام، ج 8، ص 300.

[2]. مباني العروة: كتاب النكاح، ج 2، ص 115.

[3]. وسائل الشيعة، ج 1، ص 189( ب 7، ح 9) و ص 210( ب 19، ح 1).

[4]. التّنقيح، ج 5، ص 289؛ تحرير الوسيلة، ج 1، ص 31.