(...ما نَعْبُدُهُمْ إِلاّلِيُقَرِّبُونا إِلَى اللّهِ زُلْفى..).[1]

«ما آن ها را نمى پرستيم مگر براى اين كه ما را به خدا نزديك سازند».

خلاصه هر نوع عملى كه از چنين احساسى سرچشمه بگيرد و حاكى از يك نوع سرسپردگى باشد، عبادت شمرده خواهد شد.

در برابر آن، هرگونه رفتارى كه از چنين اعتقادى سرچشمه نگيرد و فردى بدون داشتن چنين اعتقادى در برابر موجودى خضوع كند و يا تكريم وتعظيم نمايد، عبادت و شرك نخواهد بود، هرچند ممكن است عمل حرامى شمرده شود.

مثلاً سجده عاشق براى معشوق، فرمان بر براى فرمانده، زن براى شوهر و ... عبادت نيست، اگر چه در دين مقدس اسلام حرام است، زيرا بدون اذن خدا هيچ كس نمى تواند چنين صورت عبادتى را درباره كسى انجام دهد، مگر اين كه به فرمان و اذن او باشد.

از اين بيان پاسخ يك سؤال روشن مى شود و آن اين كه: اگر در تحقق عبادت اعتقاد به الوهيت، ربوبيت و يا اين كه كارهاى الهى به او تفويض شده است شرط باشد، بايد سجده بر انسان بدون اين نيت و ضميمه جايز شمرده شود؟

پاسخ آن روشن است: چون سجده وسيله پرستش همگانى است و تمام ملل جهان، خدا را با آن پرستش مى كنند، از اين جهت اسلام اجازه نداده است كه از اين وسيله عمومى حتى در مواردى كه پرستش نيست، استفاده شود اين تحريم از خصايص اسلام است و در زمان يعقوب چنين تحريمى وجود نداشته است وگرنه وى با فرزندان خود بر يوسف سجده نمى كردند.