اسم الکتاب : فلسفه اسلامى و اصول ديالك تيك المؤلف : سبحانى، شیخ جعفر الجزء : 1 صفحة : 195
مطالعه كنيد: يك بار از نظر شكل ظاهرى و درياها و دشتها وكوهستانها كه سطح آن را پوشانيده است و مقايسه آن با كرات ديگر. اين نوع مطالعه از آن متافيزيك است، در حاليكه از نظر ديالكتيك، مطالعه زمين عبارت است از بررسى ادوارى كه بر آن گذشته و خواهد گذشت، و اين حالت امروزى برزخى است نسبت به آنچه كه بوده است و آنچه كه خواهد بود.[1]
از نظر پوليستر جامعه را نيز مى توان به دو نوع مطالعه كرد: ثابت و متغير. مثلاً در مطالعه جامعه سرمايه دارى، تنها مقايسه آن با جوامع دوران فئودالى و بردگى كافى نيست بلكه بايد بدانيم كه جامعه سرمايه دارى حالت موقت و گذرايى است بين گذشته و آينده.
بنابراين براى ديالكتيك چيزى ثابت، مطلق ومقدس وجود ندارد. مقصود از ثابت، ساكن و جامد بودن اشياست و غرض از مطلق اينكه تابع شرايطى نبوده و ابدى باشد. وبالأخره مقصود از مقدس نيز اين است كه شىء قابل دستكارى وبحث و تغير نباشد.در اين صورت بايد بدانيم كه همه چيز دستخوش تحولات تاريخى است.[2]
نقد
ژرژ پوليستر، در سخنان خود به دو مطلب اشاره كرده كه هر دو قابل توجه است.
اوّلاً، با قاطعيت هرچه تمامتر مى گويد: متافيزيك، اشيا را در حال جمود مورد بررسى قرار مى دهد و از ريشه گرايى و تحقيق پيرامون سوابق وجودى
[1] پيرامون بررسى اشيا در حال حركت، در فصل بيست ويكم توضيحاتى خواهيم داد. [2] اصول مقدماتى فلسفه، ص140ـ 142.
اسم الکتاب : فلسفه اسلامى و اصول ديالك تيك المؤلف : سبحانى، شیخ جعفر الجزء : 1 صفحة : 195