2ـ گروهى ديگر از اهل حديث، ميگويند، بايد اين نوع از صفات، بر همان معانى لغوى حمل شود و نبايد آنها را تأويل كرد; ولى براى دورى از تهمت «تشبيه» و «تجسيم»، ميگويند: «كيفيت دست خدا و سائر صفات خبرى او، براى ما روشن نيست. مثلاً در تفسير آيه ((اَلرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى))(سورهطه/5) ميگويند: خدا به راستى بر عرش خود استقرار يافت و يا جلوس كرد، امّا حقيقت و كيفيت عرش خدا و چگونگى استقرار و جلوس او، بر ما روشن نيست. امام حنابله، در رساله مخصوص خود كه براى تعيين عقائد اهل سنت نوشته است، چنين مى آورد:

«و عرش الرحمن تبارك و تعالى فوق الماء و اللّه عزوجلّ على العرش».

«عرش خداى متعال، بر آب نهاده شده و خداى عزوجل بر عرش قرار دارد»[1].

شيخ اشعرى كه پس از رجوع به عقيده اهل حديث، رسالهاى در تبيين اصول عقائد اهل حديث نوشت، درباره صفات خدا چنين ميگويد:

«براى خدا صورت و رخى است، اما بدون كيفيت. خدا دو دست دارد اما بدون كيفيت. خدا چشم دارد اما بدون كيفيت»[2] .

3ـ گروهى از اهل حديث، معتقدند كه بايد اين آيات را خواند و معانى آنها را به خدا واگذار كرد، زيرا ما نميتوانيم به حقيقت اين آيات پى ببريم. اين گروه، در اصطلاح اهل حديث، به تفويض معروفند.

اين اقوال سه گانه، مربوط به عقيذه اهل حديث است. و اما عقيده عدليه، اعم از معتزله و شيعه، كاملاً در نقطه مقابل اين گروهها است. آنان هرگز تعطيل در