است كه انسان بالفطره خود را مجبور به يكى از دو سرنوشت سعادت و شقاوت نمى‌داند و همواره خود را در سر دو راهى متحيّر مى‌بيند و احساس مى‌كند كه انتخاب هر يك از آن دو، پاداش مناسب همان خواهد داشت.»[1]

گفتنى است كه، اگر چه انسان در انتخاب راه سعادت يا شقاوت مختار و آزاد است، ولى خداوند انسان را طورى آفريده كه كشش درونى و اوّلى او به سوى سعادت است.

آيت ا ... جوادى آملى در اين باره مى‌نويسد:

«گر چه انسان مختار و آزاد است، راه خير را طىّ نمايد يا راه شرّ را انتخاب كند، ولى خداى متعال سرمايه تعيين كننده‌اى را كه همان فطرت حقّ جويى و حقّ طلبى است به او عطا كرده است.»[2]

يكى از مهمترين آثار پذيرش اصل بالا اين است، كه انسان راه خود را با دقّت و بينش انتخاب و در مقابل كارهاى خود و ديگران احساس مسؤوليت مى‌كند.

اصل شرافت و كرامت انسان‌

كرامت؛ يعنى بزرگوارى و وارستگى از پستى و فرومايگى.[3]

شرافت و كرامت در ذات هر انسانى نهفته است و اختصاص به افراد خاصّى ندارد، زيرا روح او منشأ الهى دارد و بسيار شريف و كريم است.

انسان وظيفه دارد كه شرافت و كرامت نفس خود را حفظ كند و او را عزيز بشمارد، و نبايد با پيمودن راه انحرافى آن را پايمال كند. قرآن و روايات معصومين 7 بر اين حقيقت تأكيد كرده‌اند، به عنوان نمونه:

«وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَنِي آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى‌ كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضِيلًا»[4]

و ما فرزندان آدم را كرامت بخشيديم و بر دريا و خشكى سوار كرديم و از چيزهاى خوش و

[1] - الميزان، ج 13، ص 191.

[2] - كرامت در قرآن، ص 32.

[3] - همان، ص 21.

[4] - اسراء( 17)، آيه 70.