«لاتَجْعَلَنَّ اكْثَرَ شُغْلِكَ بِأَهْلِكَ وَ وَلَدِكَ ...»[1]

بيشتر وقت خود را صرف زن و فرزند مكن ....

در اينجا مراد از اشتغال، آن است كه پدر نبايد بيشتر وقت خود را صرف زن و فرزند كند، چه از طريق اظهار علاقه و محبت زياد و چه از طريق پركردن وقت خود براى تأمين نيازهاى آنها؛ زيرا شدت علاقه به زن و فرزند و زياده‌روى در محبت آنها علاوه بر آثار منفى براى فرزندان، انسان را از خدمات اجتماعى و ... بازمى‌دارد. صرف تمام وقت براى تأمين نيازهاى آنها نيز انسان را از برنامه‌هاى عبادى و شخصى بازمى‌دارد. ازاين‌رو، در حديث مزبور امام 7 سفارش مى‌كند كه در حد اعتدال و متعارف، خود را به آنها مشغول سازيد.

* مسؤوليتِ خانواده‌

خانواده داراى اركانى است كه عبارتند از: پدر، مادر، فرزندان. اسلام جهت رسيدن به اهداف تربيتى خود براى هر كدام از اين اركان وظايفى مقرر كرده است كه بكاربستن آنها، انسان را در برقرارى و استحكام پيوند همه جانبه خانواده كمك مى‌كند. در اينجا وظايف پدر و مادر را به اختصار شرح مى‌دهيم:

مسؤوليتهاى پدر و مادر:

پدر خانواده علاوه بر مسؤوليت امور اقتصادى و تهيه نيازهاى زندگى، مسؤوليت تربيت فرزندان را نيز به عهده دارد.

امام على 7 در اين باره به فرزند خود امام حسن 7 مى‌فرمود:

«وَجَدْتُكَ بَعْضى بَلْ وَجَدْتُكَ كُلى حَتَّى كَأَنَّ شَيْئاً لَوْ اصابَكَ اصابَنى وَ كَأَنَّ الْمَوْتَ لَوْ اتاكَ اتانى، فَعَنانى مِنْ امْرِكَ مايُعْنينى مِنْ امْرِ نَفْسى»[2]

من تو را بخشى از وجود خود، بلكه تمام وجود خويش يافتم تا بدانجا كه اگر براى تو پيشامدى مى‌شد، گويى براى من پيش آمده است و اگر مرگ به سراغ تو مى‌آمد، گويى به سراغ من آمده است، از اين رو نسبت به كارهايت همان گونه مراقبت داشتم كه به كارهاى خويش توجه مى‌كردم.

[1] - نهج البلاغه، حكمت 352.

[2] - شرح نهج البلاغه، ترجمه مصطفى زمانى، نامه 31.