راه رهايى

همان‌گونه كه مهمترين انگيزۀ توجيه، خودخواهى و هواپرستى است، طبعاً بهترين راه درمان آن هم مخالفت با هواهاى نفسانى خواهد بود؛ مؤمن بايد در دو مرحله، به شدت با خواستۀ نفس مبارزه كند:

1. پيش از آنكه دست به خلاف بزند و مرتكب گناه شود. اگر مؤمن در اين مرحله موفق شود، ديگر نيازى به مرحله بعد نيست، به اين بيان كه با كنترل نفس امّاره و به دست گرفتن اختيار او همۀ كارهاى خويش را طبق برنامۀ دين و براساس قانون انجام دهد و از حريم عقل و شرع، گام فراتر ننهد. چنين روشى در همۀ زواياى زندگى كاربرد دارد و سعادت دو سرا را تضمين مى‌كند.

2. در صورت ارتكاب، بلافاصله از كردۀ خويش پشيمان شود، نخست خود را سرزنش كند، آنگاه درصدد جبران برآيد و راه رفته را باز گردد و باور كند كه بازگشت و پشيمانى جرم و گناه را از بين مى‌برد.

امام على(ع) مى‌فرمايد:

اَلنَّدَمُ عَلَى الْخَطيٖئَةِ يَمْحُوهٰا. [1]

پشيمانى بر گناه، آن را مى‌زدايد.