خلاصه

توجيه مثبت به معناى تشريح و بيان يك مطلب يا نقشه و طرح است و توجيه منفى به معناى شايسته نشان دادن كارهاى ناشايسته است و مؤمن نبايد گرفتار آن گردد، بلكه بايستى به محض ارتكاب جرم و خلاف، از آن پشيمان شده و عذرخواهى كند.

البته بايد جرم را مرزبندى كرد و حسب مورد و به تناسب موقعيت و اشخاص، آن را طرح و به آن اعتراف كرد.

در قرآن مجيد و روايات نمونه‌هاى فراوانى از توجيهات مجرمان بيان شده تا براى ديگران عبرت باشد، مانند توجيه نافرمانى شيطان و قارون و كافران، توجيه قانون شكنى اصحاب شنبه، رباخواران و رشوه‌خواران، توجيه فرار از جنگ منافقان و تقيۀ برخى از شيعيان سست عنصر، توجيه آدم‌كشى هارون و پادشاهان.

انگيزۀ توجيه، خودخواهى و حب نفس است، چنان كه بهترين راه درمان و پيشگيرى آن نيز مخالفت با هواهاى نفسانى و پشيمانى بعد از خلاف و عذرخواهى و اعتراف بدان است.

پرسش

1. توجيه مثبت و منفى را توضيح دهيد.

2. چگونگى اعتراف را بيان كنيد.

3. سه نمونه توجيه منفى را بنويسيد.

4. راه پيشگيرى و درمان توجيه چيست؟