حربۀ توجيه همواره در دست جنايتكاران تاريخ بوده و آنان تا توانسته‌اند آزاديخواهان و مبارزان سلحشور را به بهانۀ امنيّت عمومى و دفاع از مملكت به خاك و خون كشيده‌اند و اين سنّت شوم و ديرينه اكنون نيز توسط حاكمان ستمگر اجرا مى‌شود و با همان توجيهات بر جنايات خويش سرپوش مى‌گذارند.

انگيزۀ توجيه

با مرورى به آنچه گذشت، ترديدى باقى نمى‌ماند كه سرچشمه و علت اصلى رذيلۀ توجيه، خودخواهى و حبّ نفس است و توجيه‌گر با تسليم شدن در برابر هواهاى نفسانى مرتكب خلاف مى‌شود و به جاى توبيخ نفس امّاره و استغفار و معذرت‌خواهى - كه نفس را كوچك مى‌كند - دست به توجيه خلاف خويش مى‌زند تا شخصيت كاذب و خلافكار نفس را خدشه‌دار نكند، ولى اگر پا روى هواى نفس بگذارد و از خودخواهى دست بردارد، به سرعت پشيمان مى‌گردد و در راه مستقيم گام مى‌نهد. حضرت على(ع) فرمود:

خٰالِفْ نَفْسَكَ تَسْتَقِمْ. [1]

با نفس خويش مخالفت كن تا استوار گردى.