1. از دولت خود در برابر تهاجم بيگانه

1. دولت اسلامى در برابر تهاجم دولت غير مسلمان

دفاع سازمان يافته 2. از دولت ديگر 2. دولت اسلامى در برابر تهاجم دولت مسلمان

3. دولت كافر در برابر تهاجم دولت اسلامى

4. دولت كافر در برابر تهاجم كافر ديگر (ثالث)

3. براى حمايت از جان و مال اتباع

1-3. دفاع سازمان‌يافته از دولت و سرزمين اسلامى

فقيهان به اتفاق آراء اين نوع دفاع را وظيفه هر مسلمانى مى‌دانند و از آن با عناوين مختلفى ياد كرده‌اند مانند دفاع از بلاد اسلام، دار الايمان، [1]بيضه اسلام، [2]حوزه اسلام، [3]كلمه اسلام [4]و. . . مصداق روشن و قطعى اين عناوين سرزمين‌هاى اسلامى است كه مورد تجاوز دشمن قرار گفته است.

حلبى نوشته است:

اگر از سوى بعضى كافران و جنگ‌طلبان، خوف تجاوز به سرزمين مسلمانان داده شود، بر اهالى تمام اقليم‌هاست كه با دشمنان متجاوز نبرد كنند. [5]

اين قسم از دفاع مصداق قطعى دفاعى است كه با دلايل فراوان وجوب آن ثابت گرديده. آنچه در اينجا يادآورى‌اش مهم است، تفسير موسّعى است كه امام خمينى (قدس سره) از مفهوم تجاوز عرضه كرده است. امام بر اين باورند كه تجاوز دشمن را نبايد در تجاوز و تهاجم نظامى خلاصه كرد، بلكه تجاوز مفهوم گسترده‌اى دارد و شامل تجاوزات فرهنگى، سياسى و اقتصادى نيز مى‌گردد:

اگر اين ترس پيش آيد كه كفار از نظر سياسى و اقتصادى بر سرزمين‌هاى مسلمانان استيلاء يابند و اين استيلاء منجر به آن شود كه مسلمانان اسير سياسى و يا اقتصادى كفار گشته، اسلام و مسلمانان خوار و ضعيف گردند، دفاع واجب است. دفاع با وسايلى كه شبيه به وسايل